10 بیماری و آفات گیاهان در پاییز و راه‌های جلوگیری و درمان آن‌ها
آفات و بیماری‌ها خسارت بسیار زیادی به محصولات کشاورزی در سراسر دنیا وارد می‌کنند و چه در مزرعه و در انبارداری سبب از دست رفتن کمی و کیفی محصولات خواهند شد. حفاظت از گیاهان در برابر آفات و بیماری‌های مخرب اولویت کشاورزی است و در این راه از سموم و یا روش‌های غیر شیمیایی مختلفی بهره گرفته می‌شود. عمدتا مبارزه با عوامل خسارت زا در فصل‌های بهار و تابستان نمود بیشتری دارد و کشاورزان و باغداران توجه خود را صرفا به مبارزه با آفات و بیماری‌ها در این فصل‌ها معطوف می‌کنند درحالی که بخش زیادی از مبارزه با آفات و بیماری‌ها در فصول سرد سال انجام می‌شود. در این مقاله به بررسی 10 آفت و بیماری مهم پرداخته و روش‌های مبارزه با آن‌ها در فصل پاییز را بررسی می‌کنیم.
مهار بیماری‌های مهم در پاییز
بیماری‌های قارچی و باکتریایی پس از فصل بهار و تابستان، با فرا رسیدن سرما و از دست رفتن بافت گیاهی میزبان وارد فاز زمستانگذرانی و بقا می‌شوند. این موجودات اندام‌های ویژه‌ای برای این کار تولید می‌کنند. در این بخش به بررسی مهمترین آن‌ها می‌پردازیم:
- شانکر باکتریایی درختان میوه هسته‌دار:
یکی از مهلک‌ترین بیماری‌هایی که درختان میوه ممکن است به آن مبتلا شوند شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار است. این بیماری باکتریایی سبب ایجاد فرورفتگی‌هایی روی تنه و شاخه درختان می‌شود که از آن محل‌ها ترشح شیره گیاهی دیده می‌شود. در صورت عدم مبارزه با این بیماری پس از مدت کوتاهی شاهد زوال درختان و شکستن آن‌ها از محل زخم‌ها خواهید بود.
برای مهار این بیماری در فصل پاییز توصیه می‌شود تا از سم بردوفیکس و یا سایر سموم برپایه مس به صورت غلیظ استفاده شود و سمپاشی طی چند مرحله از زمان ریزش برگ‌ها تا تورم جوانه انجام شود. هرس بخش‌های آلوده و سوزاندن آن‌ها به کم شدن شدت بیماری کمک زیادی می‌کند.
- سفیدک داخلی انگور:
این بیماری با نام‌های سفیدک دروغی و یا سفیدک کرکی نیز شناخته می‌شود و در تاکستان‌ها یکی از بیماری‌های رایج و شایع محسوب می‌شود. این بیماری ابتدا روی برگ‌ها علائم ایجاد می‌کند و با پیشرفت بیماری روی میوه‌ها نیز منتقل می‌شود.
عامل بیماری سفیدک داخلی انگور می‌تواند در سرشاخه‌های آلوده و برگ‌ها زمستان گذرانی کند. برای مهار این بیماری در فصل پاییز باید اقدام به جمع‌آوری برگ‌های آلوده و هرس سرشاخه‌ها کرده و همچنین نحوه آبیاری را از غرقاب به جوی و پشته تغییر داده تا کمترین تماس بخش‌های گیاهی با آب جاری ایجاد شود. سمپاشی با سموم مسی مثل بردوفیکس و اکسی کلرور مس در پاییز و زمستان می‌تواند در کاهش زاد مایه بیماری موثر باشد.
- بیماری لکه غربالی درختان میوه هسته دار:
یکی از بیماری‌های مهم درختان میوه، لکه غربالی می‌باشد که توسط عامل قارچی به نام Wilsonomyces carpophilus ایجاد می‌شود. این بیماری به صورت لکه‌های جوش مانندی روی میوه‌های درختانی مثل گیلاس، هلو و یا زردآلو ایجاد می‌شود. یکی از علائم تیپیک این بیماری بروز لکه‌هایی روی برگ‌هاست که پس از مدتی ظاهری سوراخ سوراخ به برگ‌ها می‌دهد. این بیماری از این نظر شبیه به شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار است.
برای مهار این بیماری توصیه می‌شود تا برگ‌ها و میوه‌های آلوده در کف باغ جمع‌آوری و سوزانده شوند. در صورت بروز آسیب به سرشاخه‌ها اقدام به هرس کرده و آن‌ها را بسوزانید. پوشاندن محل برش در درختان با چسب باغبانی و بردوفیکس برای جلوگیری از ورود بیماری به بخش های داخلی‌تر الزامی است.
استفاده از سموم مسی در فصل پاییز پس از ریزش برگ‌ها با غلظت بالا برای مهار این بیماری توصیه می‌شود.
- آتشک سیب و گلابی:
یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های درختان میوه سیب و گلابی بیماری آتشک است. این بیماری توسط عامل باکتریایی ایجاد می‌شود که سبب سوختگی سرشاخه‌ها و شکوفه‌ها می‌شود. سرشاخه‌ها در اثر این بیماری به صورت عصایی در می‌آیند و در محل آلوده شده تغییر رنگ به سیاه و ترشح شیره گیاهی که مملو از سلول‌های باکتری است دیده می‌شود.
میوه‌های آلوده شده در مرحله دوم بیماری تغییر رنگ داده و حالتی تیره پیدا می‌کنند و روی سطح آن‌ها ترشحات شیره گیاهی ایجاد می‌شود. در صورت عدم کنترل این بیماری طی مدتی تمامی بخش‌های درخت دچار سوختگی شده و از بین خواهند رفت. مقاله آشنایی با بیماری آتشک سیب و گلابی و مدیریت آن به توضیح دقیق‌تر و بیشتری در خصوص این بیماری می‌پردازد و در صورتی که به اطلاعات بیشتری در خصوص این بیماری نیاز دارید می‌توانید آن را مطالعه کنید.
برای مهار این بیماری در فصل پاییز و زمستان باید اقدامات جدی انجام شود. در یک باغ سیب و یا گلابی درختان بسیار بیمار و آلوده را حذف کرده و بسوزانید تا منشاء آلودگی برای درختان سالم در بهار نباشند. درختانی که به صورت نسبی آلوده هستند، نیاز به حذف کامل ندارند و با هرس بخش‌های آلوده و پوشاندن محل زخم با بردوفیکس اقدام به مهار بیماری کنید. جمع‌آوری میوه‌ها و برگ‌های آلوده از کف باغ و سوزاندن آن‌ها و همچنین استفاده از سموم مسی پس از ریزش برگ‌ها با دز بالا می‌تواند در درازمدت سبب کنترل این بیماری شود.
- شانکر باکتریایی مرکبات:
بیماری‌های باکتریایی در درختان مرکبات یکی از مهلک‌ترین بیمارگرها هستند و تا کنون هزینه‌های زیادی برای مهار و حذف این بیماری در کشورهای مختلف مثل آمریکا انجام شده اما تمامی اقدامات بی نتیجه بوده است. این بیماری با ایجاد علائم به صورت لکه‌های تیره روی میوه ها و شانکرهای فرورفته روی شاخه‌ها ایجاد می‌شود و در مدت کوتاهی سبب از بین رفتن و زوال درخت خواهد شد. راه حل درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، شیوع این بیماری در مناطق مرطوب بیشتر می‌باشد و برای کم کردن شدت خسارت این بیمارگر باید اقدام به هرس بخش‌های آلوده و سوزاندن آن‌ها کرد و درختان بسیار آلوده باید به کلی از بین بروند.
سمپاشی با ترکیبات مسی برای کم شدن شدت بیماری در دوره‌های مبارزه توصیه می‌شود. رعایت بهداشت زراعی و بهداشت کف باغ نیز می‌تواند در کم شدن خسارت بیماری در فصل‌های آتی موثر باشد.
مهار آفات مهم در فصل پاییز
آفات نیز مشابه بیماری‌ها در فصل پاییز و زمستان وارد فاز زمستانگذرانی می‌شوند و با فرا رسیدن فصل بهار از این مرحله خارج شده و مجدد چرخه زندگی خود را کامل می‌کنند. در این بخش به معرفی آفات مهم و راه‌های مدیریت آن‌ها خواهیم پرداخت:
- کرم سفید ریشه:
معروف‌ترین آفات در باغات درختان مختلف کرم سفید ریشه است. این آفت با نام علمی Polyphylla olivieri شناخته می‌شود. این آفت مراحل لاروی و شفیرگی خود را در زیر خاک می‌گذراند و از سن اول لاروی از ریشه گیاه تغذیه می‌کند. تغذیه این آفت سبب پژمردگی و از بین رفتن درخت در صورت آلودگی شدید می‌شود. در صورتی که مایل به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این آفت هستید می‌توانید عنوان کرم سفید ریشه و روش های مبارزه با آن: اژدها در زیر خاک!!! را در دشت سبز مطالعه کنید.
بهترین راه برای از بین بردن و کاهش آلودگی به این آفت شخم پای درختان در فصل پاییز و آبیاری و استفاده از سمومی مثل سایپرمترین، فیپرونیل یا کلرپیریفوس استفاده کنید. در صورت امکان، یخ آب زمستانه می‌تواند از شدت آلودگی در فصل بهار آینده کم کند.
- سرخرطومی جالیز:
یکی از آفات مهمی که به میوه‌های جالیزی از قبیل هندوانه و یا خربزه خسارت وارد می‌کند، سرخرطومی جالیز است. این آفت با تخمگذاری و فعالیت روی میوه‌ها سبب از بین رفتن محصولات می‌شود. از آن جایی که سموم شیمیایی علیه این آفت موثر نمی‌باشد و استفاده بیش از اندازه از سموم شیمیایی سبب بروز خطرات زیست محیطی توصیه نمی‌شود.
برای مهار این آفت روش‌های زراعی پیشنهاد می‌شود و بهداشت زراعی باید در مزرعه رعایت شود. برای این کار باید در پاییز اقدام به شخم و آبیاری نمود تا شفیره‌ها از بین بروند. حذف میوه‌های آلوده کمک می‌کند تا جمعیت شفیره‌های زمستان‌گذران کاهش پیدا کند و جمعیت این حشره در بهار آینده کم شود.
- کرم سیب:
یکی از آفات مهم درختان میوه که به طیف وسیعی از درختان میوه اعم از سیب، به، گلابی، گردو و.. خسارت جدی وارد می‌کند و محصول را غیر قابل مصرف خواهد کرد کرم سیب است. این آفت به صورت لارو در سنین پایین وارد میوه شده و سنین لاروی خود را در میوه تکمیل کرده و از بافت میوه تغذیه می‌کند. کرم سیب حین تغذیه از میوه به سمت دانه‌ها حرکت می‌کند و به همین علت به کرم دانه خوار نیز معروف است.
کرم سیب به صورت لارو سن آخر در درون پیله ابریشمی لای پوست تنه درختان، بقایای گیاهی و یا کلوخه‌ها زمستان گذرانی می‌کند. برای از بین بردن این آفت و کاهش جمعیت آن در فصل بهار توصیه می‌شود تا در انتهای فصل اقدام به شخم پای درختان نموده و تنه درختان را تا محل انشعاب شاخه اصلی با بردوفیکس و محافظ تنه رنگ‌آمیزی کنید. حذف بقایای گیاهی و علف‌های هرز در بین ردیف‌ها و نهرهای آبیاری نیز در کاهش جمعیت این آفت موثر می‌باشد.
- آفات چوبخوار:
طیف وسیعی از آفات وجود دارند که از بافت چوب درختان تغذیه می‌کنند. این آفات به دلیل اینکه در درون بافت گیاهی فعالیت می‌کنند از گزند سموم شیمیایی در امان هستند و سموم سیستمیک نیز در مقابله با این آفات چندان موثر واقع نمی‌شوند. کرم خراط، سوسک سرشاخه‌خوار، سوسک پوست خوار کاپنودیس از معروف‌ترین آفات چوبخوار درختان مثمر و غیر مثمر محسوب می‌شوند.
از آن جا که در بسیاری از موارد شروع آلودگی از سرشاخه‌های نازک آغاز می‌شود، رصد درختان و حذف سرشاخه‌ها الزامی است. در فصل پاییز باید درختان با دقت بررسی شوند تا در صورت وجود این آفات اقدامات لازم مثل هرس و یا استفاده از سمومی مثل خمیر آنتی‌تارلو انجام شود.
- زنبور مغزخوار بادام:
این آفت یکی از مشکلات جدی درختان بادام در برخی مناطق محسوب می‌شود. این زنبور با تخمگذاری در بافت میوه بادام، سبب آلودگی آن می‌شود و لاروها با تغذیه از میوه، آن‌ها را از بین خواهند برد. درصورتی که علاقه دارید در مورد این آفت اطلاعات بیشتری کسب کنید می‌توانید مقاله شناسایی و مبارزه با زنبور مغزخوار بادام را در دشت سبز مطالعه بفرمایید.
یکی از اقدامات موثری که در مهار این آفت نقش بسیار کلیدی دارد، جمع‌آوری و از بین بردن میوه‌های خسارت دیده و برگ‌ها از کف باغ در فصل پاییز و زمستان است. این کار سبب می‌شود تا جمعیت زمستان گذران این آفت کاهش یافته و خسارت آن در فصل بهار کاهش یابد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی 10 مورد از مهمترین آفات و بیماری‌ها پرداخته و اقداماتی که در فصل پاییز باید برای کنترل بهتر آن‌ها انجام شوند شرح داده شد تا بتوانید به شکل بهتر و موثری این آفات و بیماری‌های مخرب را مهار کنید.
