مهمترین آفات درخت انار و راه های مبارزه با آن ها
درخت انار یکی از محبوب ترین درختان میوه در کشور ما محسوب می شود و می توان در هر گوشه از این کشور این درخت را به صورت بومی یا تجاری یافت. درخت انار در اقلیم های گرمسیری تا نیمه گرمسیری رشد می کند و آب و هواهای گرم و خشک و آب های تقریبا شور برای پرورش این درخت ارزشمند مناسب است. میوه انار در کنار ارزش اقتصادی بالایی که دارد به لحاظ تغذیه ای نیز ارزشمند محسوب می شود و مصرف آن بسیار توصیه شده است. کاربرد این میوه در کنار مصرف به صورت تازه یا صادرات، در صنایع غذایی نیز مشهود است.
مانند هر درخت یا گیاهی، این درخت نیز ممکن است در معرض آفات متعددی قرار بگیرد که در نهایت سبب افت کیفیت و کمیت محصول انار خواهند شد. در باغاتی که به صورت تجاری و به منظور صادرات از این درخت نگهداری می کنند این آفات اهمیت بالاتری دارند. در این مطلب به بررسی آفات مهم درختان انار و راه های مبارزه با آن ها خواهیم پرداخت:
آفات مهم انار
در بین آفات مخرب درختان انار می توان تنوع زیادی را مشاهده کرد، این تنوع می تواند روند مبارزه با آن ها را نیز کند کرده و یا با اختلال مواجه کند. توجه به اصول مبارزه تلفیقی در کنار مبارزه شیمیایی باید یک اصل قرار بگیرد تا بتوان تمام آفات مخرب را تا سطح قابل قبولی مهار نمود. در این بخش به معرفی آفات مهم انار و راه های مبارزه با آن ها می پردازیم:
- شته انار:
شته ها حشراتی بسیار پرخور هستند و در کنار تغذیه ای که از شیره گیاهی دارند، این قابلیت برای آن ها فراهم است تا بسیاری از ویروس ها را نیز به میزبان گیاهی منتقل کنند بنابراین تغذیه شته ها از دو جهت قابل بررسی می باشد. در درختان انار، شته یک آفت عمومی و فراگیر محسوب می شود. شته های انار زمستان را به صورت مرحله تخم روی سرشاخه های آن سپری خواهند کرد و در بهار آینده شاهد حضور جمعیت بسیار بالایی از این حشره روی درخت خواهید بود.
آسیب های ناشی از تغذیه شدید شته انار شامل؛ بدشکلی اندام ها خصوصا اندام های نورسته مثل جوانه ها و برگ هایی که بافت ترد و نازک دارند. این بدشکلی در برگ ها عموما به صورت پیچیدگی نمایان می شود،
ریزش گل ها در ابتدای فصل نیز در صورت تغذیه شدید و عدم مهار آفت قابل مشاهده خواهد بود.
روش مبارزه با شته انار:
برای مهار این آفت می توان به صورت تلفیقی و به شرح زیر اقدام به مبارزه نمود:
- حذف پاجوش های انار در اواخر آذرماه.
- تقویت جمعیت حشرات مفید مهار کننده شته ها مثل انواع کفشدوزک ها.
- در صورت شدت بالای خسارت و جمعیت باید اقدام به سمپاشی با سموم تماسی مثل سم مالاتیون و یا سایر سموم طبق دستور گیاهپزشک نمود.
- سوسک چوبخوار انار:
یکی از آفات مهم و مخربی که موجب تضعیف درختان و در نهایت خشکیدگی تنه و شاخه های آن می شود سوسک چوبخوار انار بوده که با نام علمی Chrysobothris parvipunctata شناخته می شود. این آفت زمستان را به صورت پیش‌شفیره در درون چوب درخت انار می‌گذراند. سوسک های بالغ در بهار پدیدار شده و پس از تغذیه و جفتگیری روی درختان ضعیف اقدام به تخمگذاری خواهند کرد. لاروهای خارج شده از این تخم ها از بافت ناحیه کامبیوم که حدفاصل بین پوست و چوب درخت است موجب قطع آوندها و اختلال در حرکت شیره گیاهی در بافت آوندی خواهد شد.
در نتیجه این تغذیه درختان انار به مرور رو به خشکی می‌گذارند و در صورت عدم مبارزه با آن می تواند درخت را به نابودی کامل بکشاند. برای این آفت در سال تنها یک نسل مشاهده و گزارش شده است.
مدیریت تلفیقی سوسک چوبخوار انار:
برای نابودی این آفت می توان طبق اصول زیر اقدام نمود:
- اندام های آلوده را در پاییز قطع کرده و بسوزانید، محل برش و هرس را با چسب باغبانی بپوشانید.
- تغذیه درختان با کودهای مختلف به صورت منظم و مدون انجام شود تا مقاومت درختان افزایش یابد.
- جلوگیری از ایجاد تنش آبی با رعایت زمان آبیاری و جلوگیری از خشکی بیش از اندازه.
- اصول بهداشتی در باغات به صورت کامل رعایت شود.
- کرم گلوگاه انار:
یکی از آفات مخرب و فراگیر در درختان انار، کرم گلوگاه می باشد. این آفت علاوه بر انار به درختانی مثل انجیر، گردو، سیب، گلابی و.. خسارت می زند. این آفت از اوایل اردیبهشت ماه تا اواخر آبان ماه و حتی پس از برداشت انار نیز فعالیت دارد. این آفت زمستان را به صورت لارو سپری می کند و در بهار حشرات بالغ تخمگذاری را آغار می کنند. لاروهای سن اول این آفت از بافت کاسبرگ تغذیه می کنند و با رشد و رسیدن به سن دوم و بالاتر به داخل میوه انار وارد خواهند شد و از دانه ها و پوست انار تغذیه می کنند. لارو سن آخر مجدد به محوطه تاج میوه انار باز می گردد تا در آن جا شفیره شود.
در نتیجه خسارت این آفت به میوه، علاوه بر نابودی میوه توسط لاروها، طیف وسیعی از باکتری ها و قارچ های فرصت طلب وارد میوه شده و از آن تغذیه خواهند کرد. این آفت در ایران در مناطق سردسیر 2 و در مناطق گرمسیر تا 4 نسل خواهد داشت.
مدیریت تلفیقی کرم گلوگاه انار:
- انتخاب رقم مناسب:
برخی ارقام انار مثل ملس اصفهان، نادری بادرود، حسیبی، مهریز، پوست سفید بی هسته، پوست سیاه شیرین و پوست سفید شیرین خسارت کمتری از این آفت می بینند.
- اجتناب از کشت مخلوط انار با درختانی مثل انجیر و پسته که میزبان این آفت هستند.
- آبیاری و تغذیه گیاهی اصولی درختان انار:
تغذیه گیاهی می تواند به پیشگیری از بسیاری از بیماری ها و آفات گیاهی کمک کند. یکی از شایع ترین عارضه ها در میوه انار، ترکیدگی میوه آن در اثر تنش آبی و یا تغذیه نامناسب است که خود سبب افزایش جذب آفات و بیماری های مختلف خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تغذیه انار می توانید عنوان مهمترین نکات تغذیه و کوددهی درخت انار را در دشت سبز مطالعه کنید.
- جمع‌آوری میوه های آلوده از کف باغ:
هرس به موقع، جمع آوری شاخ و برگ ها و میوه های آلوده در کف باغ و مبارزه با علف های هرز و سایر اقدامات زراعی می توانند در مهار و کاهش جمعیت این آفت موثر باشند.
- پرچم زدایی:
از آن جایی که این آفت روی پرچم های این میوه در بهار تخمریزی می کند با حذف این پرچم ها می توان مانع از آغاز نسل آفت شد. این روش بسیار موثر اما در عین حال سخت و زمان بر بوده و به نیروی انسانی زیادی نیاز دارد.
- پوشش گذاری تاج میوه انار:
استفاده از پوشش های پارچه‌ای مثل پارچه ململ یا متقال در سه نوبت؛ 2، 4 و 8 هفته پس از ظهور اولین گل های انار می تواند مانع از تخمگذاری آفت روی پرچم های انار شود و خسارت آن کاهش خواهد داشت.
- مگس مدیترانه ای میوه:
یکی از مخرب ترین آفات درختان میوه، مگس مدیترانه ای میوه است که به طیف بسیار وسیعی از درختان میوه حمله می کند، بیش از 300 گونه از محصولات کشاورزی میزبان این آفت هستند که درختان انار نیز یکی از میزبان های این آفت محسوب می شوند. برای آشنایی بیشتر با این آفت می توانید عنوان مگس مدیترانه‌ای میوه مخرب ترین آفت کشاورزی را در دشت سبز مطالعه کنید.
زمانی که رنگ میوه به سمت رسیدگی تغییر کند مگس مدیترانه ای میوه به میوه انار حمله خواهد کرد و زیر پوست میوه اقدام به تخمگذاری می کند. محل تخمگذاری ابتدا به صورت رنگ پریده بوده و سپس قهوه ای تیره خواهد شد.
لاروهای سن اول و سنین بالاتر از بافت میوه تغذیه می کنند و ضمن تغذیه سبب نفوذ بیشتر عوامل خسارت زا به درون میوه خواهند شد. با این شکل از تغذیه و خسارت میوه دچار پوسیدگی و لهیدگی خواهد شد و پس از مدتی ریزش می کند.
مدیریت تلفیقی مگس مدیترانه ای میوه در انار:
- حذف و جمع‌آوری میوه های آفت زده و مشکوک به خسارت آفت.
- جلوگیری از نقل و انتقال میوه های آفت زده.
- محلول پاشی تنه درختان و سرشاخه های اصلی با پروتئین دهیدرولیزات 2 تا 3 درصد به همراه سم مالاتیون به صورت 2 در هزار به عنوان طعمه مسموم.
- مبارزه زراعی در فصل سرما مثل پابیل کردن سایه انداز درختان برای از بین بردن شفیره آفت.
جمع‌بندی
درختان میوه انار از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار هستند و ضروری است تا نسبت به مهار آفات خسارت زا روی آن ها به صورت تلفیقی اقدام شود. کنترل تلفیقی آفات بسیار موثرتر از استفاده از سموم شیمیایی به عنوان تنها راه مبارزه با آفات و بیماری هاست. در نتیجه استفاده از روش های تلفیقی علاوه بر مهار موثر تر آفات، مقاومت آفات به سموم شیمیایی را کاهش داده و همچنین مصرف سموم شیمیایی کاهش خواهد داشت که نتیجه آن تولید محصولات کشاورزی سالم تر خواهد بود.
