کاشت و نگهداری گل صدتومانی
مقدمه
گل صدتومانی که در زبان انگلیسی با نام Peony شناخته می‌شود یکی از گیاهان زینتی پرطرفدار در صنعت گل و گیاه محسوب می‌شود و جایگاه خاصی در بین علاقمندان به گیاهان زینتی دارد. گل صدتومانی از تنوع بالایی به لحاظ طرح و رنگ برخوردار است و میتوانید از آن برای اهداف مختلف استفاده کنید. در این مقاله به معرفی این گل و روش نگهداری آن می‌پردازیم.
معرفی گل صدتومانی
گل صدتومانی با نام علمی Paeonia sp شناخته می‌شود که متعلق به خانواده گیاهی Paeoniaceae می‌باشد. این جنس گیاهی شامل بیش از 30 گونه از این گیاه گلدار می‌شود. این گیاهان به واسطه تولید گل‌های چشمگیر شناخته می‌شوند. بسیاری از گونه‌های این گیاه به عنوان گیاه زینتی پرورش داده می‌شوند و در صنعت گل و گیاه بکارگرفته می‌شوند.
سه گروه متمایز از گیاه صدتومانی وجود دارد که در این بخش به معرفی این سه گروه می‌پردازیم:
گروه اول با نام پوئنی‌های علفی یا Herbaceous Peony شناخته می‌شود. این گروه گل صدتومانی‌ها گیاهانی دائمی و علفی را شامل می‌شوند که می‌توانند تا ارتفاع 1 متر رشد داشته باشند. برگ‌های این گیاه به صورت کاملا جدا از هم، بزرگ و براق می‌باشد. برگ‌ها از روی ساقه‌های یک ساله ایجاد می‌شوند. در اواخر بهار و اوایل تابستان این گیاه گل‌های تکی یا دوتایی تولید می‌کند. گل‌ها می‌توانند به رنگ‌های سفید، صورتی، رز (رنگ) و یا زرشکی دیده شوند.
گل صدتومانی معطر چینی (P. lactiflora) و گل صدتومانی معمولی اروپایی (P. officinalis) به این گروه تعلق دارند که در بین علاقمندان به این گیاه و همچنین گلخانه‌داران شناخته شده هستند.
گروه دوم از این گیاه زینتی به گل‌های صدتومانی درختی یا درختچه‌ای شهرت دارند. این گل‌های صدتومانی رشد درختچه‌ای دارند و ساقه آن‌ها به صورت چوبی می‌باشد. ارتفاع این گروه از صدتومانی‌ها می‌تواند تا نزدیک به دو متر نیز برسد. این صدتومانی‌ها در اواخر بهار گلدهی خود را آغاز می‌کنند و گل‌هایی تولید می‌کنند که بسیار در رنگ متنوع هستند و در رنگ‌های بنفش، سفید، قرمز و.. دیده می‌شوند.
درختچه‌های صدتومانی برای اینکه رشد خوبی داشته باشند نیاز به تابستان‌های گرم و خشک دارند و در تابستان و یا اوایل پاییز می‌توان این نوع از صدتومانی‌ها را به ریشه صدتومانی‌های علفی پیوند زد.
گروه سوم از صدتومانی‌ها به صدتومانی‌های آمریکای شمالی شهرت دارند. دو گونه از گل‌های صدتومانی بومی آمریکای شمالی هستند. گل صدتومانی غربی (Western or Brown’s Peony) که با نام علمی P.browni شناخته می‌شود و از ایالت مونتانا تا کالیفرنیا دیده می‌شود. صدتومانی کالیفرنیا (California peony) که نام علمی آن P. californica شناخته می‌شود و تنها در نواحی ساحلی و کوهستانی ایالت کالیفرنیا رشد می‌کند.
کاشت گل صدتومانی
گل صد تومانی باید در خاک باغچه کاشته شود و در این حالت می‌تواند به خوبی رشد داشته باشد و گل‌های زیبا و برگ‌های بزرگ تولید کند. برای کاشت صدتومانی‌های علفی باید به یکسری نکات توجه کنید تا گیاهتان به خوبی و در مدت زمان استاندارد رشد کند. صدتومانی‌هایی که به صورت ریشه هستند و قصد کاشت آن‌ها را دارید باید در خاک باغچه گودالی با عمق مناسب حفر کنید و آن را در حفره قرار دهید. در این حالت عمق گودال حفر شده اهمیت دارد و در صورتی که ریشه در عمق زیاد کاشته شود جوانه رویشی آن برای سر برآوردن از خاک تقلی خواهد کرد و رشد مناسبی نخواهد داشت و گیاه حاصل از آن نیز گیاهی ضعیف خواهد بود و حتی گاهی ممکن است گیاهی از ریشه رشد نکند. بهترین عمق برای کاشت ریشه (پیاز) در خاک به اندازه‌ای است که جوانه رویشی آن حداکثر دو سانتی‌متر زیر خاک قرار گرفته باشد.
انتخاب محل مناسب برای کاشت نیز در بهبود رشد و عمر گیاه موثر است، خاک‌هایی که زهکشی مناسب هستند و ماده آلی خوبی دارند برای کاشت این گیاه انتخاب کنید. برای بهبود ماده آلی خاک به آن میتوانید کود دامی پوسیده و یا پیت ماس اضافه کنید.
نیازهای گل صدتومانی
نیازهای این گیاه در صورتی که در اقلیم مناسب آن کاشته شود به آسانی رفع خواهد شد. اقلیم‌های معتدل که بهارهای ملایم و تابستان‌های گرم دارند برای رشد این گیاه مناسب هستند. بهترین زمان برای کاشت این گیاه در پاییز و اوایل بهار است.
مکانی را برای کاشت این گیاه انتخاب کنید که نور مناسبی دریافت کند بهتر است تا از کاشت این گیاه در مکان‌های سایه دار پرهیز کنید هرچند بعضی از گونه‌ها نسبت به سایه مقاومت دارند.
آبیاری بیش از اندازه به ریشه این گیاه آسیب خواهد زد بنابراین باید در فواصل زمانی معین و براساس جنس و بافت خاک و همچنین بارش‌های ماهانه اقدام به تنظیم آبیاری کنید.
گل صدتومانی گل‌های بسیار بزرگ و سنگینی تولید می‌کند و ساقه‌های آن ممکن است تحمل این وزن زیاد را نداشته باشند بنابراین در هنگام گلدهی از قیم استفاده کنید تا از آسیب به آن جلوگیری کنید.
کوددهی گل صدتومانی بیشتر براساس غنای خاکی است که در آن کاشته می‌شود. برای بهبود رشد این گل میتوانید از کودهای کامل مثل کود 20 20 20 که رشد گیاه را بیشتر می‌کند و همچنین کود 36 12 12 که گلدهی گیاه را افزایش می‌دهد استفاده کنید. استفاده از کودهای ریزمغذی نیز برای بهبود گلدهی و بهبود رنگ گل‌ها مناسب می‌باشد.
توجه کنید که هرس و نگهداری دو نوع صدتومانی‌های علفی و درختچه‌ای متفاوت از هم هستند. صدتومانی‌های علفی را میتوانید در فصل پاییز از بن ساقه هرس کنید اما در مورد صدتومانی‌های درختچه‌ای شما نباید اقدام به هرس ساقه‌ها کنید و تنها به حذف برگ‌های از بین رفته و پژمرده آن بسنده کنید.
در فصل زمستان ممکن است بخش‌های هوایی گیاهتان دچار آسیب سرمازدگی شود. بهتر است در پاییز هرس بخش‌های هوایی را انجام دهید تا از آسیب سرمازدگی
تکثیر گل صدتومانی
کل صدتومانی را به راحتی می‌توان از طریق تقسیم بوته تکثیر کرد. بعد از اینکه در تابستان گل‌های این گیاه تشکیل شد و از بین رفت، در فصل پاییز ساقه گل‌دهنده را از ته قطع کنید و با کمک یک بیلچه باغبانی اقدام به جداسازی ریشه آن از طوقه کنید و این کار را با یک چاقوی تیز و ضدعفونی شده انجام دهید. توجه کنید بخشی که جدا می‌کنید حداقل سه جوانه و مقدار مناسبی ریشه داشته باشد. پس از جداسازی آن را در یک گلدان یا بستر کشت جدید بکارید و در مکانی قرار دهید تا خواب آن شکسته نشود تا در فصل مناسب کاشت، اقدام به کاشت آن کنید.
مشکلات گل صدتومانی
گل صدتومانی معمولا نسبت به آفات و بیماری‌ها مقاوم است اما بهرحال ممکن است مورد حمله آفات و بیماری‌ها قرار بگیرند.
یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است این گیاه را مورد حمله قرار دهد لکه‌برگی‌های بوترایتیسی (Botrytis blight) است. این عامل بیماری می‌تواند در هر مرحله رشدی از گیاه به آن حمله کند و ایجاد خسارت کند. ممکن است شاخه‌های نورسته از زمین ممکن است مورد حمله و آسیب این بیمارگر قرار بگیرند.
بیمارگر ممکن است به گل‌ها، جوانه‌ها و برگ‌ها در هر مرحله‌ای از رشد حمله کند و این موضوع اگر شرایط محیطی برای قارچ عامل بیماری فراهم باشد تشدید خواهد شد. مدیریت این بیماری براساس پیشگیری و قرنطینه است. برای پیشگیری از وقوع بیماری بهتر است از کاشت متراکم آن خودداری کنید و در صورتی که وقوع بیماری و خسارت پیش‌بینی می‌شود اقدام به حذف بخش‌های مرده و کم و بیش آلوده کنید. بخش‌های آلوده شده را فورا حذف کنید و در صورتی که گیاه کاشته شده شدیدا آلوده شده باشد بهتر است کل بوته را از بین ببرید تا از گسترش آلودگی جلوگیری کنید.
یکی از آفاتی که ممکن است روی این گیاه مشاهده کنید مورچهها هستند. این حشرات جذب گل‌ها خواهند شد و عموما آسیب خاصی به گیاه وارد نخواهند کرد اما اگر جمعیت آن‌ها زیاد شود می‌توانند آسیب‌زا باشند. برای گیاهان داخل باغچه، باغچه را تمیز نگه‌دارید و حفرات خاک را ببندید. سمپاشی با حشره‌کش‌ها توصیه نمی‌شود.
بیماری بلاچ صدتومانی یکی دیگر از بیماری‌های این گیاه است که توسط یک عامل قارچی ایجاد می‌شود. این عامل بیماری برگ‌های این گیاه را آلوده می‌کند و لکه برگی‌ها را ایجاد می‌کند. نشانه‌های بروز آلودگی، لکه‌های خاکستری مایل به قهوه‌ای است که با گذشت زمان گسترش خواهند یافت و به رنگ بنفش مایل به سیاه در خواهند آمد. برگ‌های آلوده ممکن است در مراحل اولیه رشد دچار ریزش شوند و در آلودگی شدید کل بوته از بین برود. . برای جلوگیری از بروز این بیماری باید تهویه را بهبود ببخشید و از کاشت متراکم پرهیز کنید. آبپاشی روی گیاه و ایجاد خیسی روی سطح برگ شرایطی مساعد برای ایجاد بیماری فراهم می‌کند. استفاده از قارچکش‌هایی نظیر مانکوزب و یا کاپتان می‌تواند برای کنترل بیماری و مهار آن استفاده شود.
شپشک‌های سپردار یکی از رایج‌ترین آفات گیاهان زینتی هستند و می‌توانند گل صدتومانی را نیز مورد حمله قرار دهند. این آفات به صورت مجتمع در محل‌هایی مثل ساقه و یا اطراف برگ دیده شوند و با مکیدن شیره گیاهی سبب بروز ضعف خواهند شد. برای کنترل این آفت میتوانید از سموم ارگانیک مثل حشره‌کش پالیزین و یا روغن نیم یا چریش استفاده کنید. سموم شیمیایی در شرایط بحرانی توصیه می‌شود که در این شرایط سم کلرپیریفوس را در دز توصیه شده استفاده کنید.
جمع‌بندی
در این مطلب گیاه زینتی صدتومانی معرفی شد و روش‌های کاشت و نگهداری آن نیز شرح داده شد تا با این گیاه بهتر و بیشتر آشنا شوید و اگر به این گیاه علاقه‌مند هستید بتوانید به بهترین شکل از آن نگهداری کنید تا گل‌های زیبا تولید کند و منظره‌ای زیبا در فضای سبز شما بسازد.
