جامع‌ترین راهنمای استفاده از کود فسفر بالا

امروزه در کشاورزی استفاده از کودها و نهاده های مختلف جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است و کشاورزی سنتی کم کم جای خود را به روش های دقیق تر کشاورزی داده است. یکی از اصلی ترین دلایل این تغییر جایگاه و روش کشاورزی، بهبود عملکرد و افزایش بازدهی محصولات در کشاورزی نوین بوده که در آن استفاده از کودها و نهاده های جدید و به روز اولویت دارد در حالی که این موضوع در کشاورزی سنتی کمتر شناخته شده است و به آن توجه می شود. در کشاورزی انواع مختلفی از کودها استفاده می‌شوند که هر کدام براساس مرحله رشدی و نیاز گیاهی متغییر هستند و زمان مصرف ویژه ای دارند. یکی از مهمترین عناصری که باید در تغذیه گیاهی به تامین آن توجه شود عنصر فسفر بوده که از طریق کودهای تحت عنوان کودهای فسفر بالا این کمبود جبران خواهد شد.

در این مطلب به معرفی کودهای فسفر بالا و نحوه استفاده از آن ها در گیاهان مختلف خواهیم پرداخت.

مفهوم کود فسفر بالا

اگر تا کنون با نهاده های کشاورزی آشنایی نداشته اید شاید برایتان این سوال پیش بیاید که کود فسفر بالا به چه معنی است و چه مفهومی دارد؟ جواب این سوال ساده اما در گرو شناخت نسبی از نیازهای گیاهی است. گیاهان برای رشد و نمو مجموعا به 16 عنصر معدنی نیاز دارند که از طریق خاک و تعدادی از عناصر نیز از طریق هوا تامین خواهند شد. در میان این 16 عنصر سه عنصر به عنوان عناصر پرمصرف یا ماکرو شناخته می شوند که شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم می باشد. فقدان این سه عنصر در رشد گیاهان اختلالات بسیار زیادی ایجاد می کند و می تواند باعث افت کیفیت و کمیت محصول نهایی شود.

آنچه در توضیحات بالا آورده شد مختصری از نیاز گیاهان به عناصر معدنی بود که عنصر فسفر یکی از عناصر پرمصرف و مهم برای گیاهان معرفی شد. برای تامین عنصر فسفر به صورت مصنوعی در شرایط کمبود در خاک نیاز داریم تا از ترکیبات شیمیایی و یا ارگانیک حاوی مقادیر بالای فسفراستفاده کرده تا نیاز به فسفر در گیاه رفع شود. اصطلاحا کودهای حاوی مقدار بالای فسفر که برای رفع نیاز گیاه به فسفر طراحی و تولید شده را کود فسفر بالا می گویند.

انواع کود فسفر بالا

اگر به پرورش گیاهان و یا کشاورزی علاقه‌مند باشید احتمالا با کودهای مختلفی آشنا هستید. یکی از نام آشناترین کودها در کشاورزی، کودهای NPK هستند که برای تامین سه عنصر مهم نیتروژن، فسفر و پتاسیم طراحی و ساخته شده اند.

این کودها معمولا به صورت عددی در بازار شناخته می شوند، به عنوان مثال کودهای 20 20 20 و یا کودهای 36 12 12 دو نمونه از انواع کودهای NPK محسوب می شوند. در این بین ترکیباتی نیز به صورت کود فسفر بالا تولید می شوند که کاربرد بسیار زیادی در کشاورزی و یا گلخانه ها دارد. در این بخش به معرفی انواع کودهای فسفر بالا می پردازیم:

• کود 10 52 10:

شاید یکی از شناخته شده ترین کود فسفر بالا کود 10 52 10 باشد که با درصد زیادی از عنصر فسفر می تواند برای رفع کمبود فسفر در گیاهان مختلف بکاربرده شود. عموما این کود به صورت پودری فرموله می شود و باید طبق مقادیر توصیه شده بکار گرفته شوند. بهترین روش مصرف این کود نیز به صورت آبیاری می باشد.

• کود 20 50 5:

کود20 50  5 نیز فسفر را در مقدار نزدیک به کود 10 52 10 برای گیاهان تامین می‌کند و در رفع کمبود فسفر بسیار کارآمد می باشد اما شاید یکی از برتری های این ترکیب کودی، همراه بود مقادیری از عنصر پتاسیم می باشد که می تواند نقش موثری در رشد و استحکام بافت گیاهی ایفا کند.

• کودهای مایع فسفر بالا:

شرکت های مختلف ممکن است ترکیبات کودی به صورت مایع تولید کنند که میزان بالایی از عنصر فسفر در کنار سایر عناصر در ترکیب خود داشته باشند. این کودها نیز در گروه کودهای فسفر بالا قرار می گیرند و می توان از آن ها برای محصولات مختلف استفاده کرد.

• کودهای گرانول:

ترکیبات کودی گرانول (دانه‌های کوچک به اندازه ساچمه) کاربردهای بسیار زیادی در کشاورزی دارند و این نوع از فرمولاسیون مواد کودی بین مصرف کنندگان شناخته شده است. کودهای فسفر بالا به صورت گرانول برای مصرف تولید می شوند که از این کودها می توان به کود دی آمونیوم فسفات اشاره کرد که برای رفع همزمان نیاز به نیتروژن و فسفر می پردازد اما تمرکز آن بر روی رفع نیاز به فسفر است و همچنین کود سوپرفسفات تریپل و سوپرفسفات ساده برای رفع نیاز به عنصر فسفر کاربرد گسترده ای دارند.

چه گیاهانی نیاز به کود فسفر بالا دارند؟

همانطور که گفته شد تمامی گیاهان برای رشد بخش های مختلف خود و نمو بخش های جدید در فصل رشد به 16 عنصر نیاز دارند که از این 16 عنصر، سه عنصر به صورت پرمصرف وجود دارند و باید به صورت مناسب در دسترس گیاه قرار داشته باشد. تمامی گیاهان به عنصر فسفر نیاز دارند اما این نیاز ممکن است بسته به نوع گیاه و فیزیولوژی آن متغییر باشد اما هیچگاه صفر نخواهد بود.

از بین گیاهان، محصولات زراعی و باغی مثل انواع درختان میوه بیشترین نیاز به کود فسفر را دارند. محصولات زراعی برای تشکیل پنجه (گندم، جو، برنج) به میزان فسفر فراوانی نیاز دارند و این موضوع در نهایت منجر به تولید خوشه های بیشتر خواهد شد و در محصولات باغی مثل درختان میوه، تولید شاخه ها و انشعابات جدید در فصل رشد، بهبود سیستم ریشه و همچنین گلدهی تحت کنترل عنصر فسفر می باشد بنابراین این عنصر در محصولات با اهمیت اقتصادی بالا نقش مهمی ایفا می کند.

در محصولات غده ای مثل سیر، پیاز، سیب زمینی و.. نیز استفاده از کودهای فسفر بالا برای آماده سازی بستر کشت و رفع نیاز خاک به عنصر فسفر ضروری است. محصولات غده ای که منشا ریشه ای دارند مثل سیب زمینی برای بهتر پر شدن غده و همچنین افزایش راندمان تولید در سطح به فسفر نیاز خواهند داشت که باید در مقادیر کافی برای آن ها فراهم شود.

اگر در منزل و یا فضای باز از گیاهان زینتی مختلف نگهداری می کنید باید به رشد ریشه آن ها توجه بالایی داشته باشید چراکه اصلی ترین بخش گیاه که بقا و نمو آن را تضمین می کند ریشه آن است. برخی از گیاهان زینتی مثل سانسوریا و زاموفیلیا برای پاجوش دادن به فسفر نیاز دارند و گیاهان گلدار نیز برای تولید گل های زیبا به این عنصر در مقادیر کافی نیاز خواهند داشت بنابراین باید طبق یک برنامه ریزی کودی دقیق استفاده از کودهای فسفر بالا را در دستور کار خود قرار دهید.

بهترین کود فسفر بالا برای هر فصل

شاید این سوال برای شما ایجاد شده باشد که بین انواع کودهای پودری، مایع و گرانول فسفر بالا کدام نوع برای استفاده بهتر می باشد؟ جواب این سوال به نکات مختلفی برمی‌گردد که در این بخش به آن ها اشاره خواهیم کرد:

کودهای مایع و یا پودری فسفر بالا برای آغاز فصل رشد، یعنی از اواخر اسفندماه تا پایان فصل تابستان کاربرد دارند چرا که این نوع از کودها عناصر را پس از وارد شدن به خاک در دسترس ریشه های گیاه قرار خواهند داد و گیاه قادر به جذب آن ها خواهد بود. از طرفی ممکن است شما نیاز به رفع سریع علائم کمبود عنصر فسفر در گیاه خود داشته باشید که در این صورت استفاده از این کودها بسیار بهینه هستند. از آن جایی که اندام هدف کودهای فسفر بالا ریشه است بهترین روش استفاده از این کودها به صورت آبیاری یا مصرف خاکی می باشد.

گروه دیگری از کودهای فسفر بالا که در این مطلب معرفی شدند، کودهای گرانول می باشند. این کودها بیشترین کاربرد را در آماده سازی بستر کشت در فصل سرما یا پس از برداشت خواهند داشت تا زمین برای کشت بعدی آماده باشد. این کودها عناصر را به آرامی در خاک رها می کنند و عناصر پس از گذشت چندماه به صورت کامل در خاک آزاد شده و در دسترس گیاه قرار خواهند گرفت. استفاده از این کودها در کشت غلات و محصولات باغی خصوصا درختان میوه به صورت چالکود بسیار رواج دارد و می تواند سبب رفع کمبود عنصر فسفر در خاک شود.

مقدار مصرف مناسب کود فسفر بالا

اصولا مقدار مصرف کودهای مختلف از جمله کود فسفر بالا وابستگی زیادی به نوع محصول، مرحله رشدی و وضعیت کمبود یا بیش بود این عنصر در خاک دارد. در گیاهان زینتی آپارتمانی و یا فضای باز این موضوعات و نکات از اهمیت کمتری برخوردار هستند اما در محصولات زراعی برای برداشت محصول مناسب و مدیریت هزینه ها اطلاع از میزان دقیق مصرف کود ضروری است.

اولین قدم برای اطلاع از مقدار مصرف کود فسفر بالا تهیه آزمون خاک می باشد که باید پس از برداشت محصول و زمان استراحت زمین زراعی یا باغی انجام شود. بر این اساس می توان مقدار مناسب از کود فسفر بالا را براساس توصیه کودی ارائه شده از سمت آزمایشگاه محل انجام آزمون خاک شناسی و همچنین توصیه کارشناسان مربوطه بدست آورد.

جمع‌بندی

عنصر فسفر در گیاه نقش های بسیار مهمی ایفا می کند و برای داشتن محصول بهتر و با کیفیت تر استفاده از کودهای حاوی عنصر فسفر که تحت عنوان کودهای فسفر بالا شناخته می شوند ضرورت دارد. در این مطلب به معرفی انواع  کودهای فسفر بالا و نحوه استفاده از آن ها در محصولات مختلف پرداخته شد تا با این نهاده ها بیشتر آشنا شوید.