بهترین بذر گوجه برای مناطق گرمسیری همراه با آموزش کاشت و نگهداری
گیاه گوجه فرنگی یکی از پرمصرف ترین و پرطرفدارترین محصولات کشاورزی است که کاربرد گسترده ای در تامین غذای انسان به صورت مستقیم و در صنایع غذایی دارد. این محصول و کشت آن سالانه بخش زیادی از کشاورزی را به خود اختصاص داده است و استان های زیادی در کشور ما در طول سال به تولید و پرورش این محصول می پردازند. در مناطقی که سرمای پاییز و زمستان اجازه کشت در فضای باز را به این محصول نمی دهد کشت های گلخانه ای رواج دارد اما در مناطق گرمسیری مثل جنوب کشور کشت این محصول در تمام طول سال و در فضای باز امکان پذیر است.
در این مطلب به معرفی بهترین بذر گوجه فرنگی متناسب با شرایط آب و هوایی گرمسیری پرداخته و روش های کاشت و نگهداری از این گیاه را بررسی خواهیم کرد.
معرفی بذر گوجه فرنگی گرمسیری
گوجه فرنگی گیاهی یکساله است که به خانواده گیاهی بادمجانیان یا Solanaceae تعلق دارد. این گیاه در شرایط آب و هوایی معتدل از اواخر زمستان تا اواخر تابستان قابلیت رشد و پرورش دارد. برای گیاه گوجه فرنگی ارقام مختلفی به صورت تجاری تولید و تعریف شده است که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند که در رنگ میوه، اندازه، شکل میوه، نوع بافت میوه، زمان گلدهی و رسیدگی ممکن است با هم تفاوت داشته باشند.
معمولا در دنیای بذرهای تجاری دو شکل از بذر قابل دسترسی است؛ بذرهای استاندارد و هیبرید. بذرهای استاندارد بذرهایی هستند که به صورت سنتی و با روش های اصلاح نباتات سنتی تولید شده اند، معمولا تناژ بالایی ندارند اما در ویژگی های دیگر مثل مقاومت به آفات و بیماری ها خوب ظاهر می شوند.
بذرهای هیبرید با استفاده از تکنیک های اصلاح نباتات مدرن مثل گرده افشانی مصنوعی ایجاد شده‌اند و این بذرها با هدف های خاص برای رسیدن به تناژ بالا در کنار سایر شاخص ها تولید می شوند. بذرهایی که از میوه های این نوع بذرها حاصل می شوند دیگر ویژگی‌های مطلوب والد خود را نخواهند داشت و به این دلیل قابل استفاده در سال آینده نخواهند بود.
حالا که با مفهوم انواع بذرهای استاندارد و هیبرید آشنا شدیم به معرفی انواع بذرهای گوجه فرنگی مناسب با شرایط آب و هوایی گرمسیری می‌پردازیم:
- گوجه فرنگی سان مارزانو (San Marzano):
این نوع از گوجه فرنگی متناسب با شرایط آب و هوایی گرمسیری است و بافت میوه آن گوشتی و شیرین بوده که برای پخت و پز و صنایع غذایی کاربرد دارد.
- گوجه فرنگی چری یا گیلاسی:
بیشتر ما با این نوع از گوجه فرنگی آشنا هستیم، این رقم از گوجه فرنگی بخاطر طعم شیرین و اندازه میوه خود مشهور است و در تهیه سالادها و دیگر مصارف تازه خوری کاربرد دارد. مقاومت این گیاه نسبت به شرایط گرمسیری متوسط ارزیابی می شود.
- گوجه فرنگی پلوم (Plum Tomato):
یکی از ارقام گوجه فرنگی است که به دلیل شکل بیضوی خود مشهور است و در ایران نیز به صورت گسترده ای کشت می شود. این رقم از گوجه فرنگی مقاومت بالایی در برابر شرایط آب و هوایی گرمسیری دارد و میوه آن در موارد مختلف اعم از صنایع غذایی و مصارف خانگی بکار گرفته می شود.
- گوجه فرنگی :(Christmas Grape Tomato)
ظاهر این رقم از گوجه فرنگی به گوجه فرنگی گیلاسی شباهت دارد و طعم میوه آن شیرین و آبدار است. این رقم از گوجه فرنگی برای کاشت در مناطق گرمسیری مناسب می باشد.
- گوجه فرنگی روم (Roma Tomato):
این رقم از گوجه فرنگی دارای میوه های گوشتی بوده که برای استفاده در صنایع غذایی و تهیه انواع سس ها مناسب است همچنین این رقم برای رشد در برابر شرایط آب و هوایی گرمسیر مقاومت دارد.
در این قسمت به معرفی چند مورد از ارقام گیاه گوجه فرنگی که به شرایط آب و هوایی گرمسیری مقاوم هستند پرداخته شد. در نهایت باید به این نکته توجه داشته باشید که بسیاری از بذرهای گوجه فرنگی که به صورت هیبرید تولید و روانه بازار مصرف می شوند مقاومت خوبی نسبت به شرایط آب و هوایی گرمسیری دارند و همچنین نسبت به آفات و بیماری های شاخص این گیاه نیز از خود مقاومت نشان می دهند. معمولا بذرهای هیبرید نه تنها در گیاه گوجه فرنگی بلکه در تمامی محصولات قیمت بالاتری دارند و این قیمت بالا به دلیل فرایند پیچیده تولید بذر می باشد اما بازدهی نهایی گیاه ( در صورت رسیدگی مناسب) هزینه های ناشی از تهیه بذر را پوشش خواهد داد.
پرورش و نگهداری گوجه فرنگی
حال که با بذرهای گیاه گوجه فرنگی تا حدودی آشنا شدیم و مفهوم بذرهای استاندارد و هیبرید را نیز دریافتیم بد نیست تا روش های پرورش گیاه گوجه فرنگی را باهم مرور کرده تا با این فرایند مهم نیز آشنا شوید.
یکی از مهمترین مراحل کاشت و پرورش گوجه فرنگی تهیه نشا است، بذرهای گیاه گوجه فرنگی بسیار ریز هستند و برای کاشت مستقیم در مزرعه مناسب نخواهند بود بنابراین باید ابتدا از بذرهای مورد نظر جهت کشت در فضای تقریبا گلخانه ای اقدام به تهیه نشا نمود. طی فرایند تهیه نشادر گلخانه ها بذرها را در کیسه های نشاکاری یا سینی های کشت می کارند و پس از رسیدن به رشد مناسب و همچنین نزدیک شدن به تاریخ کاشت گوجه فرنگی در منطقه به زمین اصلی منتقل خواهند شد.
انتقال نشاها به زمین اصلی با چند روش انجام می شود؛ به صورت دستی و یا با کمک نشاکار. معمولا در زمین های کوچک با استفاده از نیروی انسانی اقدام به کاشت نشاها خواهد شد و اگر مساحت تحت کشت بالا باشد با استفاده از نشاکارهای دستی و یا تراکتوری اقدام به کاشت می شود.
کاشت گوجه فرنگی باید به صورت جوی و پشته باشد و این شکل از زمین زراعی به کمک ابزارآلات مختلف کشاورزی قابل دستیابی است. کاشت جوی و پشته گوجه فرنگی به دلیل عدم تماس مستقیم آب با طوقه و میوه های گیاه است تا بیماری های مخرب به این گیاه خسارت وارد نکنند.
تغذیه گیاهی گوجه فرنگی
یکی از نکات مهم در پرورش گیاه گوجه فرنگی توجه به تغذیه این محصول اقتصادی است. برای هدفمند شدن کوددهی ها باید انتهای برداشت محصول اقدام به تهیه آزمون خاک شناسی کنید تا موارد کمبود و بیش بود و همچنین میزان شوری و اسیدیته خاک مشخص شود. پس از اطلاع از موارد یاد شده می توانید با متخصصین گیاهپزشک و یا کارشناسان تغذیه گیاهی مشورت کنید اما می توانید به صورت پیش فرض اقداماتی شامل موارد زیر انجام دهید:
- استفاده از کودهای گرانول NPK به صورت پیش کشت برای تقویت و آماده سازی خاک تا سرعت رشد نشاها افزایش داشته باشد.
- استفاده از کودهای نیتروژن بالا نظیر کود اوره یا کود 20 20 20 برای رشد سریع نشاها و عبور از مرحله حساس.
- همزمان با کوددهی با کود 20 20 20 کوددهی با ترکیبات فسفر بالا نظیر کود 10 52 10 را نیز مدنظر داشته باشید تا رشد ریشه و گلدهی گیاه بهبود یابد.
- گیاه گوجه فرنگی به کلسیم بالایی برای رشد نیاز دارد و در صورت فقدان کلسیم عارضه پوسیدگی در میوه آشکار می شود. استفاده از چند نوبت کود نیترات کلسیم پیش از تشکیل شدن میوه و زمانی که میوه سبز است به رفع نیاز کلسیمی این گیاه کمک خواهد کرد همچنین کلسیم به افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری ها نقش پررنگی دارد.
- کودهای پتاسیم بالا برای بهبود رنگ و طعم میوه ضروری هستند و در زمان تشکیل شدن میوه می توانید این کود ها را استفاده کنید تا اندازه، شکل و طعم میوه به ایده‌آل ترین شرایط خود نزدیک شود.
لازم به ذکر است که تمامی موارد یاد شده به صورت نسبی بوده و براساس شرایط آب و هوایی و میزان مواد مغذی در خاک می توانند تغییراتی داشته باشند.
آفات و بیماری های گوجه فرنگی
گیاه گوجه فرنگی نسبت به آفات و بخصوص بیماری های مخرب زیادی حساس می باشد و در صورت عدم رعایت نکات مهم در کاشت اعم از نحوه کاشت و تراکم کشت شاهد طغیان این عوامل خواهید بود. بیماری هایی نظیر پژمردگی های آوندی باکتریایی و قارچی، بادزدگی فایتوفتورایی، لکه برگی های آلترناریایی و.. از شایع ترین و مخرب ترین عوامل بیماری زای قارچی و باکتریایی هستند که باید به آن ها توجه ویژه داشته باشید.
آفات مهمی نظیر مینوز گوجه فرنگی ( توتا ) انواع کنه های تار عنکبوتی، کرم های میوه خوار مثل کرم غوزه پنبه که یک آفت پلی‌فاژ است نیز به گوجه فرنگی خسارت بالایی وارد می آورند. برای جلوگیری از خسارت این موارد چه آفات و چه بیماری ها باید سوابق این موارد را در منطقه بررسی کنید و میزان شیوع و همچنین زمان آغاز خسارت را در نظر داشته باشید تا تاریخ کشت را مطابق با این تقویم ها تنظیم کنید.
پایش مزرعه و بررسی بوته ها به منظور حضور یا عدم حضور آفت یا بیماری خاص خصوصا در موارد بیماری های ویروسی بسیار ضروری است و به محض مشاهده موارد مشکوک باید برای حفظ سایر بوته ها اقدام به حذف کامل آن بوته نمود. استفاده از هر گونه سم قارچکش و یا آفت کش نیز باید پس از مشاهده آفت یا بیماری خاص و با توصیه گیاهپزشک باشد تا بهترین نتیجه را حاصل کند.
جمع‌بندی
در این مطلب به معرفی انواع بذرهای گوجه فرنگی که به شرایط گرمسیری مقاومت دارند پرداخته شد و به موارد مهم در کاشت و نگهداری از این محصول اقتصادی نیز پرداخته شد تا اطلاعات بیشتری در خصوص کشت این گیاه بدست آورید.
