آفات و بیماری‌های گل رز همراه با روش‌های درمان و پیشگیری

آفات و بیماری های مختلف هرساله به گیاهان مختلف اعم از گیاهان زراعی و غیر زراعی خسارت زیادی وارد می کنند. این عوامل از راه های مختلفی می توانند سبب ممانعت از رشد و توسعه مناسب گیاه شوند. گاهی اوقات حمله یک آفت و یا بیمارگر گیاهی به یک میزبان می تواند زمینه فعالیت و هجوم دیگر عوامل بیمارگر را فراهم کند به عنوان مثال در خصوص آفات مکنده مثل شته ها و یا سفید بالک ها، علاوه بر آسیب مستقیمی که در اثر تغذیه آفت ایجاد می شود امکان انتقال انواع ویروس های گیاهی مخرب به گیاه میزبان نیز وجود دارد که خسارتی جبران ناپذیر به گیاه وارد خواهد کرد. شناخت آفات و بیماری ها در گیاهانی که از آن ها نگهداری می کنیم و یا به صورت اقتصادی پرورش می دهیم امری حیاتی است و به از دست نرفتن سرمایه کمک بسیاری می کند زیرا با داشتن شناخت کافی نسبت به عوامل مختلف خسارت زا می توان به موقع و موثر با آن ها مبارزه کرد. در این مقاله به معرفی آفات و بیماری های گل زینتی رز خواهیم پرداخت و روش های مهار آن ها را نیز شرح خواهیم داد:

معرفی گل رز

گل رز که در زبان انگلیسی نیز با همین نام (Rose) شناخته می شود یکی از جنس های گیاهی مهم در خانواده گل‌سرخیان است که بیش از 100 گونه را شامل می شود. گل رز به صورت بوته ای و همیشه سبز رشد می کند و به لحاظ اقلیمی بومی نواحی معتدل کره زمین می باشد. بیشتر رزها بومی قاره آسیا هستند و تعداد کمی از آن ها بومی آمریکای شمالی و اروپا می باشند. گل های رز به واسطه ساختار زیبا و رنگ بندی متنوع ساختار گل‌شان مشهور و شناخته شده هستند. تنوع بسیار زیادی در رنگ گل های این گیاه زینتی وجود دارد و از قرمز، سفید، صورتی، مشکی و.. دیده می شوند. برخی از این انواع مختلف مثل رز مشکی از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار هستند و به صورت تجاری کشت و پرورش داده می شوند.

گیاه رز به صورت ایستاده و یا بالارونده رشد می کند و در اندازه های مختلفی نیز در می‌آید. برگ های این گیاه به صورت متناوب، مرکب و دندانه دار می باشد و رنگ برگ ها نیز عموما به رنگ سبز است. شکل برگ ها به صورت تخم مرغی دیده می شود.

آفات و بیماری های گل رز

گل رز به لحاظ آفات و بیماری هایی که به آن حمله کرده و خسارت ایجاد می کنند کمی حساس محسوب می شود و نیاز به رسیدگی همیشگی و بررسی دائمی برای حضور آفات و بیماری های گوناگون دارد تا به محض مشاهده آن ها مبارزه با روش های مختلف آغاز شود. در این بین بسیاری از این عوامل خسارت زا می توانند خسارتی جبران ناپذیر وارد کنند و در صورتی که این گیاه به صورت اقتصادی پرورش داده می شود می توانند خسارت هنگفتی به بار بیاورند. در این بخش به معرفی مهمترین آفات و بیماری های گل رز خواهیم پرداخت تا با این عوامل و نحوه خسارت آن ها بیشتر آشنا شوید:

بیماری های مهم گل رز

• سفیدک پودری:

یکی از مهمترین و شناخته شده ترین بیماری های گیاهان زینتی و بخصوص گل رز سفیدک پودری است. این بیماری توسط یکی از قارچ های مخرب به نام Podosphaera pannosa ایجاد می شود و به واسطه ایجاد ساختار سفید رنگ روی برگ ها و بخش های مختلف گیاه که در واقع رشد قارچ محسوب می شوند ایجاد بیماری می کند. بیماری سفیدک پودری در شرایطی که رطوبت و دمای هوا بسیار بالا باشد و بارندگی رخ ندهد شدت خواهد یافت. در دسترس بودن رطوبت کافی و بالا برای جوانه زدن هاگ قارچ ها و نفوذ به بافت گیاه و در نتیجه آن آغاز بیماری الزامی است.

روش های مختلف زراعی و شیمیایی برای مهار این بیماری وجود دارد که شامل؛ حذف بخش ها و بوته های آلوده برای از بین بردن کانون آلودگی، استفاده از روغن پاشی در فصل زمستان برای از بین بردن فاز زمستان گذران قارچ و استفاده از سموم شیمیایی مثل قارچکش پنکونازول. این سموم به صورت پیشگیرانه بهترین عملکرد را خواهند داشت. در خصوص استفاده از سموم شیمیایی حتما تحت نظر گیاهپزشک عمل کنید.

• لکه سیاه گل رز:

بیماری لکه سیاه گل رز که توسط یک عامل بیمارگر قارچی به نام Diplocapon rosae ایجاد می شود، لکه های سیاه با حاشیه نامشخص روی برگ ها ایجاد می کند. این بیمارگر سبب ریزش تمامی برگ های یک ساقه خواهد شد. بعضا برگ ها پیش از ریزش علائم زردی از خود بروز خواهند داد. در برخی ارقام مقاوم ممکن است شاخه های بی برگ مجدد برگ جدید ایجاد کنند. در ابتدای فصل رشد، این بیمارگر روی برگ های مسن که نزدیک به زمین هستند بیماری ایجاد می کند و به مرور این بیماری به برگ های بالا تر منتقل خواهد شد. از دست دادن برگ و مجدد برگ دار شدن در اثر این بیماری ممکن است طی یک فصل چند بار تکرار شود و این موضوع فشار زیادی به گیاه برای تامین مواد مغذی وارد خواهد کرد.

استفاده از روش های بهداشت زراعی مثل هرس بخش های آلوده و از بین بردن آن ها در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار کمک زیادی به مهار بیماری می کند. پرهیز از آبیاری به صورت بارانی و آبیاری به صورت قطره ای نیز در کاهش گسترش بیماری موثر می باشد.

• آنتراکنوز گل سرخ:

بیماری آنتراکنوز که توسط قارچ بیمارگری با نام Sphaceloma rosarum ایجاد می شود یکی از بیماری های شایع گل سرخ است. این بیماری به صورت لکه هایی به رنگ قرمز، زرشکی و با حاشیه بنفش دیده می شود. این لکه ها پس از مدتی در مرکز به رنگ قهوه‌ای و یا خاکستری در خواهند آمد که هاگ های قارچ هستند. در اثر این بیماری ریزش برگ ها رخ خواهد داد و گیاه با ضعف شدید و کاهش نرخ فتوسنتز رو به رو می شود. آلودگی در صورت شدید بودن ممکن است به سایر بخش ها مثل شاخه ها و گلبرگ ها منتقل شود. اجتناب از آبیاری به صورت بارانی و استفاده از آبیاری تحت فشار و استفاده از سموم شیمیایی قارچکش توصیه شده برای بیماری آنتراکنوز در مهار این بیماری نقش موثری ایفا می کند. سموم مسی مثل اکسی کلرور مس و یا مانکوزب می توانند در پیشگیری از این بیماری موثر واقع شوند.

• پوسیدگی خاکستری یا بلایت بوترایتیس:

بیماری پوسیدگی خاکستری یا کپک خاکستری توسط عامل قارچی Botrytis cinerea ایجاد می شود که دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد. این بیمارگر بافت گلبرگ های گل های مسن را هدف می گیرد و روی برگ ها نیز امکان فعالیت دارد. این بیماری در شرایط آب و هوایی خنک و مرطوب شیوع دارد و گل هایی با گلبرگ های زیاد و متراکم مستعد خسارت این بیماری می باشند چراکه در لابه لای بافت گلبرگ های خود ممکن است آب ذخیره کرده باشند و این موضوع محیط مناسبی برای فعالیت بیمارگر ایجاد می کند.

مدیریت این بیماری در شرایط آب و هوایی بارانی دشوار است، باید تمامی بخش های آلوده اعم از گل ها، برگ ها و شاخه های خشکیده کاملا هرس شده و از بین بروند. استفاده از سموم قارچکش بلکیوت و یا سیگنوم در مهار این بیماری موثر هستند.

آفات مهم گل رز

• شته ها و سفیدبالک ها:

یکی از مهمترین آفاتی که در بهار شیوع بالایی دارند شته ها هستند. این آفت در تعداد و جمعیت بالا به بخش های مختلف گیاه اعم از برگ های نورسته، شاخه های ترد و سبز و غنچه ها حمله می کند و از شیره گیاهی این بافت ها تغذیه شدید می کند. در نتیجه این تغذیه گیاه دچار ضعف خواهد شد و شته هایی که از غنچه تغذیه کرده اند مانع از درست باز شدن گل خواهند شد و در نتیجه شاهد بدشکلی و دفرمه شدن گل ها خواهیم بود.

سفیدبالک ها دیگر آفات مخرب هستند که دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارند و از انواع علف های هرز و گیاهان زینتی گرفته تا درختان میوه از گزند این آفت در امان نخواهند ماند. تغذیه این آفت نیز مشابه شته ها می باشد و با مکیدن شیره گیاهی سبب ضعف و بدشکلی بخش های مختلف گیاه خواهند شد. برای مهار این دو آفت توصیه می شود تا علف های هرز را به خوبی کنترل کنید و در صورتی که روی دیگر میزبان ها این آفات را مشاهده کردید به سرعت با سمومی مثل دی‌کلرووس و یا کنفیدور اقدام به مبارزه کنید.

• زنجرک رز:

این آفت نیز در گروه آفات مکنده طبقه بندی می شود. زنجرک ها حشرات کوچک و سبز رنگی هستند که روی بخش های مختلف گیاه بخصوص برگ ها ( سطح پشتی ) فعالیت می کنند. شکل بالغ و نابالغ این حشره در ایجاد خسارت روی گل سرخ سهیم هستند. ظاهر برگ های آلوده به این حشره به صورت نقاط سفید مایل به نقره ای در تعداد زیاد می باشد به نوعی که سبزینه برگ بشدت کاهش خواهد یافت. بدین ترتیب سطح فتوسنتز کاهش خواهد داشت و همچنین ظاهر گیاه نیز آسیب می بیند. استفاده از سموم حشره کش تماسی و یا حشره کش سیستمیک می تواند در مهار این آفت کمک زیادی کند.

• کنه تار عنکبوتی:

کنه‌ها و بخصوص کنه تار عنکبوتی یکی از آفات مخرب انواع گیاهان محسوب می شوند. این موجودات کوچک با آسیب به بافت گیاهی سبب خروج شیره گیاهی از بافت شده و از آن به عنوان منبع غذایی استفاده خواهند کرد. کنه تار عکنبونی ضمن تغذیه به صورت یاد شده در بافتی که مستقر می باشد تارهایی شبیه به تار عنکبوت ایجاد می کند. این تارها به این آفت کمک می کند تا در برابر شرایط محیطی نامساعد دوام بیشتری داشته باشد و از همین رو حذف کامل این آفت بسیار دشوار می باشد. استفاده از سمومی مثل آبامکتین و یا اسپیرودیکلوفن برای نابودی این آفت توصیه می شود. بسته به شرایط محیطی و توصیه گیاهپزشک می توان درصدی روغن ولک به همراه سموم یادشده برای اثرگذاری بیشتر سم به صورت ترکیبی علیه کنه تار عنکبونی استفاده نمود.

جمع‌بندی

در این مطلب به معرفی آفات و بیماری های مهم گل رز به عنوان یکی از گیاهان زینتی اقتصادی، مهم و پرکاربرد پرداخته شد و راه های مقابله با هر کدام نیز شرح داده شدند تا با این عوامل و راه های اصولی مبارزه با آن ها بیشتر آشنا شوید و بتوانید از گیاه خود به بهترین شکل نگهداری کنید.