کاشت و نگهداری از یوکا
کاشت و نگهداری از یوکا
گیاه یوکا یکی از گیاهان زینتی جذاب و سرسخت است که می‌تواند در هر فضای سبز زینت بخش باشد. این گیاه برای نگهداری در فضای باز مناسب است و نگهداری آن در منزل و فضای بسته دشوار است. در این مقاله به روش‌های نگهداری از این گیاه خواهیم پرداخت:
معرفی گیاه یوکا
جنس گیاهی یوکا (Yucca) یک گیاه چند ساله و همیشه سبز از خانواده گیاهان Asparagaceae و زیرخانواده Agavoideae است. جنس گیاهی یوکا در حدود 40 تا 50 گونه گیاهی را شامل می‌شود که این گونه‌ها همگی به دلیل داشتن حالت رزتی، سوزنی شکل و همیشه سبز برگ‌هی شمشیری شکل‌شان شناخته می‌شوند. این گیاه گل‌آذین انتهایی تولید می‌کند که گل‌ها در آن به رنگ سفید تا مایل به سفید است. این گیاه بومی نواحی جنوبی آمریکای شمالی می‌باشد.
جنس گیاهی یوکا به صورت ذاتی ساقه ندارند اما یک گونه از یوکا به نام Yucca brevifolia که با نام درخت جاشوا (Joshua tree) نیز شناخته می‌شود دارای ساقه‌ای به طول 10 متر است. انواع مختلفی از یوکا با نام‌های سرنیزه اسپانیایی یا یوکای خنجری (Y. aloifolia)، خنجر اسپانیایی (Y. gloriosa) برای فضاسازی و استفاده به عنوان گیاه زینتی بکار می‌روند.
در این بخش به معرفی و کاشت و نگهداری یکی از این گونه‌ها به نام یوکای خنجری خواهیم پرداخت:
یکی از مناسب‌ترین گونه از یوکا برای کاشت در فضای سبز، این گونه می‌باشد که با نام علمی Y. alofoliai شناخته می‌شود. این گیاه دارای برگ‌های سبز و نوک تیز و گل‌های سفید رنگ است که این گل‌ها حشراتی مثل پروانه‌ها را به خود جلب می‌کنند.
برگ‌ها در این گونه همانظور که گفته شد نوک تیز و بلند هستند و منشا آن‌ها ساقه تنه مانند این گیاه است. این گیاه تا ارتفاع زیادی توانایی رشد دارد ولی در اکثریت مواقع به علت سنگینی بخش‌های مختلف خود خم می‌شود. از ریشه این گیاه، گیاهان جدیدی منشا می‌گیرند که در نهایت منظره‌ای متراکم از این گیاه ایجاد خواهد شد.
یکی از نکات مهم در خصوص نگهداری و باغبانی این گیاه، تیز بودن برگ‌هاست که باید از دستکش و لباس محکم و ضخیم استفاده کنید تا از آسیب جلوگیری شود. به همین دلیل باید از کاشت این گیاه در پیاده‌راه‌ها و یا در مسیر حیوانات خانگی خودداری کنید. چیدن نوک تیز این گیاه سبب بروز آسیب به گیاه خواهد شد.
کاشت و نگهداری یوکا
گیاه یوکا برای کاشت در باغچه نسبت به انواع خاک‌ها سازگاری دارد و از آنجایی که مقاومت آن نسبت به شوری خاک بالاست، برای کاشت در نواحی ساحلی مناسب می‌باشد. اگر قصد کاشت یوکا در گلدان را دارید و می‌خواهید از آن در منزل نگهداری کنید باید یک گلدان مناسب با اندازه گیاهتان تهیه کنید و سپس بهترین بستر کشت را انتخاب کنید. بستر کشت ایده‌آل برای کاشت و نگهداری یوکا، خاک باغچه که کمی حالت لومی داشته باشد و از نظر مواد آلی، غنای مناسبی نیز داشته باشد. برای افزایش میزان مواد آلی موجود در خاک، می‌توانید از پیت ماس و یا ورمی‌کمپوست استفاده کنید.
یکی از نکات بسیار مهم در کاشت و نگهداری یوکا در منزل، توجه به زه‌کشی خاک است. در صورتی که گلدان و خاک انتخابی شما زه‌کشی نامناسبی داشته باشد شما با مشکلاتی مثل پوسیدگی ریشه، کاهش رشد و در نهایت از بین رفتن گیاه مواجه شوید. برای بهبود زه‌کشی خاک گلدان، باید در درجه اول اندازه گلدان و خروجی آن با اندازه گیاهتان همخوانی داشته باشد، همچنین در ترکیب خاک باید از اجزایی مثل پرلیت و در کف گلدان از پوکه معدنی (بستر کشت لیکا) استفاده کنید.
آبیاری یوکا
گیاه یوکا نسبت به خشکی و کم آبی مقاومت بسیار خوبی دارد. در حالتی که یوکای شما در خاکی که گفته شد رشد می‌کند، در فصل رشد میزان آبیاری باید کمی بیشتر از زمستان باشد. در زمستان آبیاری را در فواصل بیشتر، در حدود ماهی یکبار انجام دهید. آبیاری را زمانی که خاک گلدان خشک شده باشد انجام دهید.
کوددهی یوکا
برای تغذیه و کوددهی گیاه یوکا مسیر سختی در پیش نخواهید داشت. یوکاهای مسن نیاز کودی کمی نسبت به یوکای جوان دارد. در فصل رشد (بهار و تابستان) کوددهی را در هر دو هفته یکبار انجام دهید. در فصل زمستان که گیاهان در رکود در رشد هستند، کوددهی بیش از اندازه سبب بروز آسیب به گیاه می‌شود. در این فصل باید کوددهی را به یک بار در ماه محدود کنید. کودهای مناسب باید نیتروژن کمی داشته باشند و در صورت استفاده از کودهای با نیتروژن بالا مثل کود سه بیست و یا کود 36 12 12، به صورت متناوب و با فواصل زیاد از این کودها استفاده کنید.
کاربرد کود هیومیک اسید در فصل رشد، هر دو ماه یکبار می‌تواند جذب عناصر موجود در خاک را بهبود ببخشد و سبب بهتر شدن رشد و شرایط عمومی گیاه شود. استفاده از کودهای آمینواسید در صورت بروز تنش‌های مختلف مثل جابجایی گلدان و یا تغییر محل قرارگیری گلدان، از این کود در مقدار توصیه شده توسط شرکت سازنده و یا براساس توصیه کارشناس به صورت محلول پاشی استفاده کنید.
نیاز نوری و دمایی یوکا
گیاه یوکا در دامنه وسیعی از میزان و شدت نور توانایی رشد و توسعه دارد. میزان شدت نور از رشد در زیر نور مستقیم تا رشد در سایه و یا نیمه سایه برای این گیاه ایده‌آل می‌باشد. بازه دمایی مناسب برای رشد این گیاه، بین 18 تا 35 درجه سلسیوس می‌باشد. دماهای بالاتر و پایین‌تر از این دماها برای گیاه تنش‌زا خواهد بود. لازم به ذکر است گیاه یوکا در برابر سرمای شدید زمستان مقاوم نیست.
تکثیر گیاه یوکا
برای تکثیر یوکا از راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از بهترین راه، جداکردن پاجوش‌هایی است که گیاه ایجاد می‌کند. گیاه یوکا اگر در شرایط رشدی مناسبی قرار داشته باشد می‌تواند پاجوش‌های زیادی تولید کند. شما با جدا کردن این گیاه‌های کوچک از گیاه مادری و انتقال آن‌ها به یک گلدان حاوی بستر کشت جدید، یک گیاه مستقل و جدید داشته باشید. توجه کنید که پاجوش‌ها باید محل زخم آن‌ها پینه ببند و سپس به خاک بستر کشت منتقل کنید.
یوکا را می‌توانید در فصل بهار و یا تابستان از طریق قلمه ساقه تکثیر کنید. درواقع باید از قسمت سبز گیاه یوکا قلمه تهیه کنید. برای این منظور ساقه را از قسمت گوشتی متصل به تنه چوبی با استفاده از یک چاقوی تیز و ضدعفونی شده جدا کنید و اجازه دهید تا محل زخم آن پینه ببند و سپس آن را به یک گلدان همراه با خاک عاری از عوامل بیماری‌زا منتقل کنید. قلمه‌ها را می‌توانید به صورت عمودی و یا افقی داخل خاک قرار دهید. می‌توانید برای بهبود شرایط رشد و تسریع ریشه زایی روی گلدان را با یک نایلون شفاف بپوشانید. برای تسریع فرایند ریشه‌زایی قلمه همچنین می‌توانید از هورمون‌های ریشه‌زایی استفاده کنید.
ریشه گیاه یوکا به صورت ریزومی می‌باشد، شما با قطعه قطعه کردن این ریزوم‌ها در اندازه‌های 5 تا 7 سانتی‌متر و کاشت آن‌ها در بستر کشت سبک، اقدام به تکثیر این گیاه کنید.
آفات و بیماری‌های یوکا
گیاه یوکا مقاومت نسبتا خوبی در برابر عوامل بیماری‌زا و آفات مختلف دارد اما بهرحال همواره گروهی از آفات و پاتوژن‌ها توانایی نفوذ به گیاه و ایجاد مشکلات برای گیاه را دارند. در این بخش به معرفی چند مورد از مهمترین آفات و بیماری‌های این گیاه خواهیم پرداخت:
- پوسیدگی ریشه و طوقه: اگرچه این گیاه نسبت به بیماری‌های قارچی مقاومت خوبی دارد اما در صورت عدم رعایت آبیاری اصولی و در اندازه، ریشه و طوقه این گیاه دچار پوسیدگی خواهد شد و علائمی مثل زردی، پژمردگی و در نهایت ضعف شدید گیاه بروز خواهد کرد.
- شپشک‌های آردآلود: این آفت به صورت توده‌های کوچک سفید رنگ و پوشیده از کرک است که با مکیدن شیره گیاهی سبب بروز ضعف در گیاه می‌شود. در صورت کم بودن جمعیت این آفت می‌توانید با حذف آن‌ها به صورت دستی و با کمک الکل ضدعفونی اقدام کنید. اما در صورت شدید بودن میزان خسارت باید از سموم حشره کش تماسی مثل دورسبان و یا سموم حشره کش ارگانیک مثل پالیزین استفاده کنید.
- سرخرطومی یوکا: یکی از آفات این گیاه، سوسک‌های سرخرطومی هستند که لاروهای آن‌ها رنگ سفیدی دارند. این آفت در مرحله لاروی از بخش‌های هوایی این گیاه مثل برگ‌ها تغذیه می‌کند و این کار را با حفر تونل‌های که در اثر تغذیه ایجاد می‌کند انجام می‌دهد. استفاده از سموم حشره کش تماسی و ممانعت از جفتگیری و حضور این حشره بر روی گیاه از روش‌های کنترل این آفت است.
- کنه‌های یوکا: کنه‌های مختلفی به یوکا حمله می‌کنند. کنه‌ها حشره نیستند و در گروه عنکبوتیان قرار می‌گیرند. این آفات با تغذیه از شیره گیاهی سبب ضعف گیاه خواهند شد و روی بخش‌های مختلف گیاه، محل‌های تغذیه به صورت خاکستری در خواهد آمد. برای کنترل این آفت می‌توانید از صابون‌های کشاورزی و کنه‌کش‌هایی مثل هگزی‌تیازوکس و یا آبامکتین استفاده کنید.
جمع‌بندی
گیاه یوکا یکی از گیاهان زیبا و مناسب برای فضاسازی‌های مختلف است و همچنین در صورت فراهم آوردن محیط مناسب و ایده‌آل برای رشد، در محیط خانه نیز می‌توان از آن مراقبت کرد. در این مقاله سعی شد تا در خصوص این گیاه و روش‌های نگهداری آن توضیحات مختصری ارائه شود تا بتوانید از این گیاه بهتر مراقبت کنید و گیاهی شاداب داشته باشید.
