کاشت و نگهداری گل لیلیوم
مقدمه
گل لیلیوم که در زبان فارسی به اسم گل سوسن نیز شناخته می‌شود درواقع یک جنس گیاهی است که شامل گونه‌های زیادی می‌شود. این گل، یک گیاه علفی و پیازدار است که بیشتر در نیمکره شمالی دیده می‌شود و اقلیم نیمه‌گرمسیری را برای زندگی می‌پسندد. در ایران این گیاه در استان اردبیل و گیلان به صورت طبیعی می‌روید. گل لیلیوم به لحاظ اقتصادی اهمیت زیادی دارد.
معرفی گل لیلیوم
گل لیلیوم (سوسن)، با نام علمی Lilium sp شناخته می‌شود که متعلق به خانواده گیاهی Liliaceae می‌باشد. این گیاه به صورت دائمی رشد می‌کند و بسته به گونه‌هایی که دارد می‌تواند تا ارتفاع 180 سانتی‌متری رشد داشته باشد.
این گیاه گل‌هایی بسیار زیبا و معطر تولید می‌کند که در رنگ‌های بسیار متنوعی از سفید، زرد، صورتی، قرمز و بنفش دیده می‌شود. ویژگی بارز این گیاه زینتی تولید پیاز است. این پیازها درواقع اندامی برای بقای این گیاه در شرایط طبیعی هستند و گیاه مجدد از این اندام توانایی رشد خواهد داشت.
انواع گل لیلیوم
گل لیلیوم (سوسن) را می‌توان در انواع و گونه‌های مختلفی مشاهده کرد که در این بخش به معرفی چند مورد از این گل می‌پردازیم:
- لیلیوم آسیایی یا Asiatic:
لیلیوم‌های آسیایی و دو رگه‌هایی از این سوسن‌ها را می‌توان از نحوه جهت‌گیری گل‌های آن‌ها و شکل گل‌های آن‌ها شناخت. این نوع از لیلیوم‌ها گل‌هایی به شکل ستاره که می‌تواند رو به پایین یا بالا باشد تولید می‌کنند. ارقامی از این نوع از سوسن گلبرگ‌های دوتایی دارند که زیبایی منحصر به فردی دارند.
لیلیوم‌های آسیایی رایحه بخصوصی ندارند و به صورت طبیعی در مناطق آسیایی که بومی آنجا هستند رشد می‌کند.
- لیلیوم اورینتال (Oriental):
این نوع از گل لیلیوم به واسطه معطر بودن شناخته شده است و رایحه قوی و مجذوب کننده آن بین علاقمندان به این گیاه شهره است. این گیاه نسبت به آسیایی‌ها گل‌های بزرگ‌تری دارد و هنگام گرده افشانی خود گرده‌های بسیار زیادی تولید می‌کند که توصیه می‌شود افراد مبتلا به آلرژی در محل گرده‌افشانی این گیاه حضور نداشته باشند.
گل‌هایی که این گیاه در این نوع تولید می‌کند اندازه بزرگی دارد و تعداد گلبرگ‌های آن نیز نسبت به سایر گونه‌ها بیشتر است. این گونه به عنوان گل بریدنی معروف است و در انواع دسته‌گل‌ها استفاده می‌شود. رنگ‌های این گیاه در این نوع شامل رنگ‌های قرمز، بنفش، زرد، صورتی و سفید می‌شود.
- لیلیوم آتشین یا Fire lily:
این گونه از گل لیلیوم بومی قاره اروپا است و به نام لیلیوم نارنجی (Orange Lily) نیز شناخته می‌شود. گل‌های این گونه از سوسن به رنگ قرمز تا نارنجی همراه با خال‌های قهوه‌ای دیده می‌شود و گل‌های آن نیز به صورت عمودی روی ساقه قرار می‌گیرند.
- لیلیوم شرقی (Easter lily):
گل لیلیوم شرقی با نام علمی Lilium longiflorum شناخته می‌شود و گل‌های آن رایحه فوقالعاده قوی دارند. این گیاه می‌تواند تا ارتفاع یک متری رشد داشته باشد. گل‌های این گونه به صورت کاملا سفید هستند و به شکل ساز ترومپت می‌باشند که جهت‌گیری آن‌ها روی محور ساقه رو به بیرون است.
کاشت گل لیلیوم
شما برای کاشت این گل زیبا باید به یک سری نکاتی توجه داشته باشید و در فرایند کاشت، نسبت به نیازهای محیطی این گیاه آگاهی داشته باشید. در این بخش به بررسی این نیازها و روش‌های برطرف کردن آن‌ها خواهیم پرداخت:
اگر قصد دارید که گل لیلیوم را در باغچه خود بکارید باید توجه داشته باشید که خاک محل کاشت آن زه‌کشی مناسبی داشته باشد. شرایط ماندابی می‌تواند سبب پوسیدگی پیاز گیاه شود. برای یافتن محل مناسب به جهت زه‌کشی در خاک، بعد از یک بارندگی خاک باغچه خود را بررسی کنید و محلی که زودتر آب خود را از دست داد برای کاشت این گیاه مناسب است.
اسیدیته خاک نیز می‌تواند در رشد این گیاه نقش مهمی داشته باشد به طوری که این گیاه pHهای اسیدی را برای رشد می‌پسندد ولی می‌تواند نسبت به تغییرات اسیدیته خاک کمی مقاومت نشان دهد. خاک محل کاشت باید ماده آلی مناسبی نیز داشته باشد که برای غنی سازی آن می‌توانید از کودهای دامی پوسیده و یا ورمی کمپوست استفاده کنید.
بهترین زمان برای کاشت گل سوسن در فصل پاییز است. درست قبل از اولین یخبندان در پاییز شما باید پیازهای این گیاه را در خاک مستقر کنید تا بتواند به خوبی ریشه‌های خود را در بهار در خاک تثبیت کند. زمانی که پیاز این گیاه در معرض سرمای زمستان قرار بگیرد سبب می‌شود تا در بهار گل‌های بزرگتر و زیباتری تولید کند.
پیاز گل سوسن را می‌توان در مناطقی که زمستان‌های سرد و سختی دارند می‌توان در فصل بهار کاشت.
برای کاشت پیاز گل سوسن در خاک باید خاک را در عمقی معادل 30 سانتی‌متر کنار بزنید و پیاز گل را در عمقی به میزان سه برابر طول آن در خاک بکارید. کاشت عمقی پیاز گل لیلیوم کمک می‌کند تا ریشه‌های آن به خوبی تثبیت شوند و همچنین پیاز آن به خوبی از سرمای زمستان بهره ببرد. توجه داشته باشید که در حین قرار دادن پیاز در داخل خاک قسمت نوک تیز آن باید رو به بالا باشد. سپس روی پیاز و اطراف آن را با خاک بپوشانید. اگر قصد دارید که محل کاشت این گیاه پر و زیبا به نظر برسد می‌توانید پیازها را در گروه‌های 3 تا 5 تایی بکارید.
برای کاشت گل لیلیوم در فضای بسته و گلدان سعی کنید شرایطی مشابه با شرایط خاک باغچه برای این گیاه ایجاد کنید یعنی در انتخاب خاک و اندازه گلدان دقت لازم را داشته باشید و فضای کافی را در اختیار ریشه این گیاه قرار دهید. توجه داشته باشید که همانند کاشت در خاک در مورد کاشت در گلدان نیز باید پیاز دوره نیاز سرمایی خود را سپری کند تا بتواند گل‌های زیبا و بزرگ تولید کند.
نیازهای گل لیلیوم
گل لیلیوم برای اینکه بتواند به خوبی رشد داشته باشد باید طیفی از نیازهای آن برطرف شود در این بخش به معرفی این نیازها و روش‌های رفع آن می‌پردازیم:
- نیاز نوری:
نیاز نوری گیاه لیلیوم (سوسن) برای رشد براساس گونه آن و ویژگی‌های رشدی مربوط به گونه تغییر می‌کند. به طوری که برخی گونه‌ها سایه دوست هستند و یا شرایط نیمه سایه را می‌پسندند درحالی که بعضی دیگر شرایط قرارگیری در برابر نور مستقیم را نیز تحمل می‌کنند.
- نیاز آبی:
در شرایط خشکی زیاد و کمبود بارندگی باید اقدام به آبیاری و مرطوب کردن خاک محل کاشت این گیاه کنید اما در حالت طبیعی و یا در گلدان باید آبیاری در فواصل زمانی معین و در مقدار مورد نیاز و نه به صورت غرقابی انجام دهید.
- نیاز کودی:
گیاه سوسن برای رشد کودهای با میزان پتاسیم بالا نیاز دارد. از این کودها می‌توان به کودهای 36 12 12 و یا دیگر کودهای با درصد پتاسیم بالا اشاره کرد که در انواع فرمولاسیون‌ها در دسترس هستند. کوددهی را در فصل رشد به فاصله هر دو هفته یکبار تا 6 هفته پس از گلدهی انجام دهید.
نکاتی در خصوص نگهداری گل لیلیوم
- گل لیلیوم بیش از یکبار در هر فصل رشد گل نمی‌دهد. شما می‌توانید گل‌هایی که دوره رشدشان به پایان رسیده را حذف کنید تا انرژی گیاه صرف تولید بذر نشود.
- پس از گلدهی لیلیوم‌ها می‌توانید کل ساقه را حذف کنید اما هیچگاه هیچ برگ یا بخشی از گیاه که سبز است را حذف نکنید و تا زمانی که برگ‌ها نمردند به آن‌ها اجازه رشد بدهید.
- پیش از زمستان یک لایه چند سانتی‌متری از خاک پوششی روی محل ریشه گیاه قرار دهید تا مانع از فریز شدن ریشه‌ها در دمای زمستان شده و ریشه‌ها بتوانند رشد داشته باشند.
- در صورتی که محل کاشت این گل در زمستان‌ها برف را تجربه نمی‌کند می‌توانید اقدام به مرطوب کردن خاک در زمستان کنید.
- هرچند سال یکبار گیاه را از زمین خارج کنید و پیازهایی که تولید کرده است را جدا و به محلی جدید منتقل کنید تا به این شکل این گیاه را تکثیر کنید.
آفات و بیماری‌های گل لیلیوم
گل لیلیوم می‌تواند توسط طیفی از آفات و بیماری‌ها تهدید شود و این موارد سبب کاهش رشد، عدم تولید گل‌های سالم و زیبا و یا حتی نابودی کامل گیاه شود. در این بخش به معرفی برخی از این عوامل و روش‌های مبارزه با آن‌ها خواهیم پرداخت:
- کپک خاکستری یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند سبب ایجاد خسارت در این گیاه زینتی شود. شرایط مرطوب و حتی خیس همراه با تهویه و گردش هوای کم از عوامل تشدید کننده این بیماری و خسارت ناشی از آن است. برای مقابله با این بیماری سعی کنید از کشت متراکم خودداری کنید و گردش هوا را به خوبی در بین گیاهان برقرار کنید.
- آفات جونده از قبیل حلزون‌ها و راب‌ها توانایی ایجاد خسارت به این گیاه را خواهند داشت. این آفت با تغذیه از برگ‌ها و گلبرگ‌ها سبب تخریب بافت گیاهی آن می‌شود که این موضوع در کاهش زیبایی و بازارپسندی محصول نقش بسیار زیادی دارد. کاربرد سم حلزون‌کش برای کنترل این آفت یکی از راهکارهای مقابله با آن محسوب می‌شود.
- برخی از جانوران مثل موش‌های کور و یا خرگوش‌ها می‌توانند به پیازهای این گیاه خسارت وارد کنند و سبب نابودی کامل آن شوند. برای مقابله با این آفات می‌توان از انواع ترکیبات سمی دور کننده و یا تله‌های زنده‌گیر استفاده نمود.
- یکی از آفات مهم این گیاه که در شرایط فضای بسته نیز ممکن است به این گیاه حمله کند شته‌ها هستند. شته‌ها علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی و ایجاد خسارت مستقیم می‌توانند با انتقال ویروس‌های مخرب گیاهی به گیاه سالم سبب مشکلات در رشد و تولید گل شوند که این موضوع در سطح وسیع اهمیت فوقالعاده دارد برای کنترل این آفت می‌توان از انواع سموم تماسی مثل مالاتیون و یا روغن نیم یا چریش استفاده کرد.
جمع‌بندی
در این مقاله گیاه زینتی لیلیوم معرفی و روش‌های کاشت و نگهداری از آن شرح داده شد و همچنین نیازهای آن و برخی نکات در روش نگهداری از این گیاه نیز به اختصار توضیح داده شدند و در انتها آفات و بیماری‌های مخرب این گیاه شرح داده شدند تا با استفاده از این مطالب بتوانید شناخت بیشتری نسبت به این گیاه داشته باشید و به بهترین شکل از آن نگهداری کنید.
