بررسی علل آفت زدگی گیاهان آپارتمانی و راه حل آن

گیاهان از زمان پیدایش تا کنون همراه با عواملی که همواره سعی بر نابودی آن ها داشتند تکامل یافتند و به شکل امروزی درآمدند. در این روند تکاملی گیاه و عامل خسارت زا طوری تکامل یافتند که در هر صورتی بتوانند بقای خود را تضمین کنند. در بین عوامل خسارت زا به گیاهان مختلف آفات همواره نقش پررنگی داشتند و بیشتر به چشم می آمدند چرا که اصولا آفات بیشتر از سایر عوامل بیماری زا از قبیل بیماری ها و.. قابل روئیت هستند و بسیاری از کشاورزان و باغداران با طیفی از آفات آشنایی دارند. با گسترش زندگی شهری علاقه به نگهداری از گیاهان در فضای آپارتمانی بیشتر شد و بر همین اساس گروهی از گیاهان به اصطلاح گیاهان آپارتمانی نامیده شدند. این گیاهان در فضای بسته منازل و یا محل کار نگهداری می شوند و عموما به واسطه ویژگی های رشدی و ظاهری خود نگهداری می شوند. یکی از مشکلاتی که ممکن است در مسیر نگهداری از گیاهان زینتی آپارتمانی با آن مواجه شوید آسیب آفات می باشد. در این مقاله سعی بر معرفی آفات مهم گیاهان آپاراتمانی و علل آفت زدگی آن ها داریم.

چرا گیاه من دچار آفت می شود؟

همانطور که در بخش مقدمه ذکر شد گیاهان و آفات رابطه تکاملی طولانی باهم دارند و در این رابطه همواره رابطه میزبان (گیاه) و انگل (آفت) برقرار بوده است. در بسیاری از شرایط که یک گیاه دچار آفتی بخصوص می شود باید علت را در شرایطی جستجو کرد که آن آفت برای زندگی بر روی گیاه شما نیاز دارد. حال سوال اصلی اینجاست که این شرایط در چه دسته بندی قرار می گیرند؟؟

یکی از مهمترین فاکتورها برای زندگی و فعالیت حشرات و آفات موجود در این رده بندی از موجودات دمای هوا می باشد. حشرات برخلاف ما انسان ها و سایر موجودات خونگرم، خونسرد هستند و فعالیت آن ها و شدت فعالیت آن ها بسته به دمای محیط دارد. این بدین معنی نیست که هر آفتی در دمای متعادل می تواند زندگی کند اما در یک بازه دمایی مشخص طیف وسیعی از آفات توانایی رشد و فعالیت خواهند داشت. به عنوان مثال در یک مزرعه و یا باغچه در فصل زمستان شما شاهد فعالیت حشرات نخواهید بود و به محض مساعد شدن شرایط آب و هوایی و ظهور گیاهان، حشرات نیز فعالیت خود را آغاز می کنند بنابراین دمای مناسب برای فعالیت آفت بسیار اهمیت خواهد داشت.

نکته بعدی مهم در خصوص علت ابتلای گیاهان به آفات، میزان حساسیت آن هاست. ممکن است شما از یک گیاهی نگهداری کنید که نسبت به طیفی از آفات از قبیل آفات مکنده و یا آفات با قطعات دهانی برنده حساسیت بالایی داشته باشد، این حساسیت بیشتر به ساختارهای این گیاه بازمی‌گردد، گیاهی که بخش های هوایی سبز و ترد داشته باشد و پوشش کرکی و کوتیکولی آن به عنوان سدی در برابر عوامل مختلف آسیب زا توسعه نیافته است می تواند یک میزبان بسیار مناسب برای فعالیت آفات مختلف باشد. از این رو باید نسبت به انتخاب گیاه براساس جمعیت آفات احتمالی محل نگهداری آن اطلاعات لازم را کسب کنید.

یکی از موضوعاتی که ممکن است عموم کسانی که از گیاهان آپارتمانی نگهداری می کنند از آن غافل شوند تغذیه گیاه است. گیاهان باید برای تقویت سد های دفاعی خود در برابر عوامل بیماری زا و آفات و حتی تنش های محیطی به خوبی تغذیه شوند. در خصوص گیاهانی که در زمین های کشاورزی به صورت محصولات باغی و یا زراعی کاشته می شوند، دسترسی این گیاهان نسبت به مواد مغذی بیشتر از گیاهان آپارتمانی است زیرا آن گیاهان می توانند ریشه خود را گسترش داده و به دنبال این مواد مغذی باشند اما در شرایط رشد گلدانی همه چیز بستگی به نحوه نگهداری و تغذیه اصولی شما خواهد داشت!

شما ممکن است با خود فکر کنید که همواره کوددهی داشته‌اید ولی باز هم آفات هر ساله به گیاه شما هجوم می آورد! نکته ای که در این مشکل ممکن است رعایت نشده باشد تغذیه اصولی است. تغذیه اصولی یعنی شناخت نیازهای یک گیاه برای رشد و توسعه بخش های مختلف آن و رفع آن در زمان مناسب و به بهترین شکل. ممکن است شما در فرایند تغذیه صرفا از یک یا دو کود استفاده کنید که بیشتر آن ها برپایه نیتروژن باشند. نیتروژن و کودهای برپایه آن سبب رشد و پرپشت شدن و همینطور سبزینگی گیاه خواهند شد و این موضوع ممکن است شما را به اشتباه بیندازد که گیاهی پرپشت و سبز و سرحال دارید پس مسیر را درست طی کرده‌اید!

در فرایند تغذیه گیاهی چند عنصر و کودهای حاوی آن نقش کلیدی در کاهش آسیب ناشی از آفات دارند. عناصر پتاسیم و فسفر برای رشد مناسب بسیار ضروری هستند و پتاسیم سبب تقویت بخش های هوایی و استحکام هرچه بیشتر آن بخش ها خواهد شد. برخی عناصر ریزمغذی مثل کلسیم، سیلیسیم، روی و بور نیز در بسیاری از واکنش های زیستی گیاه نقش کلیدی ایفا می کنند و تغذیه گیاه با این عناصر که در قالب کودهای ریزمغذی یا کم مصرف تولید می شوند از الزامات تغذیه گیاهی می باشد.

تغذیه گیاه با عناصر پرمصرف و کودهای آن تحت عنوان کود سه بیست، کود 36 12 12 و کود 10 52 10 و یا سایر کودهای اینچنینی نیز باید طبق نیاز گیاه در مرحله رشدی مصرف شود. به عنوان مثال در صورتی که گیاه شما جوان و در مرحله گیاهچگی باشد استفاده از سه بیست و در تناوب با آن کود 10 52 10 توصیه می شود و در مرحله گذار از گیاهچگی استفاده از کود جلبک دریایی در تناوب با کود 36 12 12 می تواند سبب رشد بهتر گیاه شما شود. این برنامه ها به صورت کلی بوده و بسته به گیاهان و مراجل رشدی و نیاز غذایی در هر مرحله تغییر خواهد کرد.

در خصوص علل ابتلای گیاهان آپارتمانی به موارد مختلفی از قبیل نقش تغذیه، دما و حساسیت ذاتی گیاه به یک سری از آفات پرداختیم. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید این است که شرایطی فراهم کنید تا آفات نتوانند به گیاه شما نزدیک شوند. یعنی از آفت و خسارت آن فرار کنید. این موضوع تا حد زیادی مشکل می باشد اما غیر ممکن نیست. ابتدا باید راه های ورود آفات را شناسایی کنید و با اقداماتی این راه ها را مسدود کنید. در صورتی که گیاه جدیدی تهیه می کنید تا مدتی آن را در فاصله ایمنی از سایر گیاهان خود قرار دهید و طی این مدت این گیاه را به لحاظ فعالیت آفتی بخصوص رصد کنید و به محض مشاهده آفت اقدامات لازم مثل سمپاشی را لحاظ کنید. این موضوع در خصوص آفات مهم و سرسختی مثل سفیدبالک ها اهمیت بسیار زیادی دارد و شما با ممانعت از ورود یک آفت از هزینه های رهایی از آن جلوگیری خواهید کرد.

همواره یکی از اجزای مهم یک گیاه آپارتمانی خاک بستر آن است. خاک بستر کشت مناسب می تواند به خوبی از گیاه شما حمایت کند و سبب رشد مناسب آن شود. این موضوع زمانی محقق می شود که شما از بستر کشت ایده آل و عاری از آفات و بیماری ها استفاده کنید. ممکن است در یک خاک بستر طیف وسیعی از انواع حشرات وجود داشته باشند که هرکدام این قابلیت را دارند که زندگی گیاه شما را با مشکل مواجه کنند. گروهی از این آفات در ریشه فعال خواهند بود و سبب خسارت به ریشه و از کار افتادن آن و در نهایت نابودی گیاه خواهند شد و گروهی از این حشرات نیز در مرحله تخم در خاک وجود دارند که می توانند رشد کرده و در فرم خسارت زای خود ظاهر شوند و به بخش های مختلف گیاه خسارت وارد کنند. در این شرایط شما ناچار به تعویض خاک بستر و یا سمپاشی آن هستید که مستلزم صرف وقت و هزینه می باشد.

برای جلوگیری از این موضوع و کاهش هزینه های ناشی از آن بهتر است تا جایی که ممکن است از مراکز دارای مجوز که خاک با کیفیت و با کمترین آلودگی تهیه می کنند خاک بستر خریداری کنید. در قدم بعدی بهتر است تا پیش از کاشت گیاه در بستر کشت تهیه شده از یک قارچکش و حشره کش عمومی برای ضدعفونی آن استفاده کنید و آفات و بیماری های احتمالی آن را از بین ببرید.

مهمترین آفات گیاهان آپاراتمانی چه آفاتی هستند؟

گیاهان آپارتمانی میزبان بسیار خوبی برای آفات مکنده از قبیل شته ها، شپشک ها، کنه ها، سفید بالک ها و.. هستند. این گروه از آفات بیش از هر آفت دیگری در بین گیاهان آپارتمانی دیده می شوند و خسارت زیادی ایجاد می کنند. این آفات عموما بخش های هوایی از قبیل ساقه و برگ ها را هدف قرار می دهند و گیاهان آپارتمانی نیز به واسطه زیبایی همین بخش ها شناخته می شوند بنابراین این آفات مستقیما زیبایی و شادابی گیاهان شما را هدف گرفته اند.

سفیدبالک ها حشرات سفید و کوچک با چشمانی مرکب و به رنگ قرمز هستند که اندازه آن ها به اندازه ای می باشد که به راحتی قابل تشخیص باشند. این آفت سرسخت در بخش پشت برگ های گیاهان مختلف فعالیت می کند و با مکیدن شیره گیاهی سبب ضعف و بدشکلی ناحیه فعالیت در گیاه خواهند شد. در صورت ابتلای گیاه به این آفت برای از بین بردن کامل آن راه بسیار سختی باید طی شود و باید مجموعه ای از اقدامات شیمیایی و غیرشیمیایی انجام شود. برای از بین بردن سفیدبالک ها سموم شیمایی بخصوصی در مقیاس آپارتمانی توصیه نمی شود.

شته ها شناخته شده ترین آفات گیاهان آپارتمانی هستند و عموما در بهار و اوایل بهار آشکار می شوند چرا که این موجود در برابر دمای بسیار بالای تابستان توان حیات ندارد. اندازه بدن این حشره از سفیدبالک ها ممکن است کوچکتر باشد، در رنگ های سبز و سیاه می توانند دیده شوند و مشابه سفید بالک ها روی بخش پشتی برگ فعالیت کرده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند. تغذیه شته ها می تواند سبب جذب مورچه ها به محل فعالیت آن ها شود. برای از بین بردن شته ها را های خانگی زیادی وجود دارند اما در شرایط طغیانی بهتر است از سمومی مثل کنفیدور به صورت سیستمیک و یا مالاتیون به صورت تماسی استفاده کنید.

خطرناک ترین آفت فعال در بین گیاهان آپارتمانی کنه ها می باشند. این آفات می توانند در بخش های مختلف رو و پشت برگ گیاهان مختلف فعالیت کنند و سبب رنگ پریدگی، زردی و بی حالی گیاه شما شوند. خسارت این آفت کمی دشوار است چرا که این موجود زنده به راحتی و با چشم غیرمسلح دیده نخواهند شد. تشخیص از روی علائم نیز نیاز به تجربه خواهد داشت. برای از بین بردن این آفت می توان از سمومی مثل آبامکتین، فن پیروکسی میت و یا سم اسپیرودیکلوفن و یا سایر ترکیبات کنه کش مجاز استفاده کرد.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی علل مختلف ابتلای گیاهان آپارتمانی به آفات پرداخته شد و در نهایت چند مورد از آفات مهم در شرایط آپاراتمانی معرفی شدند و راه های مبارزه با آن ها نیز به اختصار شرخ داده شدند.