معرفی و آموزش کاشت، نگهداری و تکثیر گیاه پرنده بهشتی
در جوامع امروزی که بین انسان و طبیعت فاصله زیادی افتاده است و زندگی شهری پر استرس انسان را با مشکلات روحی زیادی مواجه کرده، نگهداری از گیاهان زینتی به عنوان منبع الهام بخش طبیعت و جز کوچکی از طبیعت می‌تواند به بهبود هرچه بیشتر خلق و خو و کاهش استرس در انسان کمک کند. تنوع بسیار بالای گیاهان زینتی برای پرورش و نگهداری یکی از موضوعات شاخص در بین علاقمندان محسوب می‌شود و به همین دلیل افراد با سلایق مختلف می‌توانند از گیاهان زینتی گوناگون در محل کار و یا زندگی خود نگهداری کنند. بسیاری از این گیاهان نیازهای بخصوصی نداشته و به راحتی با هر محیطی سازگار می‌شوند و می‌توان با کمی رسیدگی و نگهداری به بهترین نحوه آن‌ها را پرورش داد. یکی از گیاهان زینتی خاص که می‌توانید آن را در منزل و محل کار خود با رعایت نیازهای گیاهی آن نگهداری کنید گیاه پرنده بهشتی است. این مقاله در دشت سبز به معرفی این گیاه زینتی و روش‌های کاشت و تکثیر آن می‌پردازد تا به بهترین شکل از این گیاه نگهداری کنید.
معرفی گل پرنده بهشتی
گیاه پرنده بهشتی که یک گیاه زینتی محسوب می‌شود با نام علمی Strelitzia reginae شناخته می‌شود و در زبان انگلیسی نیز به آن Bird of paradise flower یا گل پرنده بهشتی گفته می‌شود. این گیاه زینتی محبوب متعلق به خانواده گیاهی Strelitziaceae می‌باشد.
گیاه زینتی پرنده بهشتی به لحاظ اقلیمی بومی نواحی جنوبی آفریقاست و از این گیاه به عنوان گیاه زینتی در فضای سبز بیرون منازل در مناطق گرمسیری نگهداری می‌شود و در منازل نیز می‌توان اقدام به پرورش آن نمود. این گیاه زینتی به دلیل ایجاد برگ‌ها و گل‌های خود شهرت یافته است و نام آن نیز به دلیل شباهت گل‌های آن به یک پرنده به نام پرنده بهشتی انتخاب شده است.
گیاه پرنده بهشتی به صورت ریزوم دار رشد می‌کند و ارتفاع آن می‌تواند تا 1 تا 5/1 متر نیز برسد. ناگفته نماند که نباید در صورت نگهداری از آن در گلدان و فضای بسته انتظار رشد این چنینی را داشت و این مقدار ممکن است کمتر باشد.
برگ‌های این گیاه به صورت کشیده و سفت هستند که نمای چرمی و براق دارند، این برگ‌ها از یک دمبرگ بلند و دراز منشا می‌گیرند. رنگ برگ‌ها در این گیاه زینتی می‌تواند سبز مایل به آبی و یا گاهی قرمز رنگ در بخش میانی دیده شود.
گل‌های این گیاه که برجسته‌ترین بخش آن هستند به رنگ نارنجی و یا آبی دیده می‌شوند. گل‌ها در این گیاه زینتی دو نقطه نوک تیز در گلبرگ‌های خود دارد و در هر گل می‌توان به تعداد پنج عدد برچه را مشاهده کرد.
برگچه اصلی گل به شکل یک قایق درآمده است که رنگ آن نیز سبز با حاشیه های قرمز است.
میوه‌ای که این گیاه زینتی تولید می‌کند از نوع کپسول است که درون هر کپسول تعداد بی‌شماری بذر دیده می‌شود که هر بذر در صورت قرار گرفتن در شرایط ایده آل محیطی می‌تواند جوانه زده و گیاه جدیدی را ایجاد کند.
نیازهای گل پرنده بهشتی
یکی از جنبه‌هایی که هر فرد برای نگهداری از یک گیاه زینتی به آن مسلط باشد و آشنایی خوبی با آن داشته باشد نیازهای گیاهی است. بدین ترتیب با داشتن آگاهی لازم نسبت به نیازهای گوناگون یک گیاه اعم از نیازهای محیطی و تغذیه‌ای می‌توان به شکل بسیار مناسبی از آن نگهداری کرد. در این بخش به معرفی نیازهای محیطی و تغذیه‌ای گل پرنده بهشتی خواهیم پرداخت:
- نیاز نوری:
نور یکی از مهمترین نیازهای گیاهان برای رشد است. گیاهان برای انجام فرایندهای زیستی خود که مهمترین آن فتوسنتز است به نور نیاز دارند و در صورت عدم دریافت آن با مشکلات جدی رو به رو می‌شوند. گیاه پرنده بهشتی باید در زمستان نور مستقیم خورشید را دریافت کند و در تابستان نیز بهتر است نور غیر مستقیم در بعضی ساعات روز دریافت کند و قرار دادن آن در معرض نور شدید ممکن است آن را با مشکل سوختگی برگ مواجه کند. در مناطقی با تابستان‌های ملایم می‌توانید این گیاه را به فضای باز خارج از منزل با رعایت شرایط ایده‌آل برای جلوگیری از تنش محیطی منتقل کنید.
یکی از دلایل اصلی عدم تولید گل در این گیاه، دریافت نکردن نور کافی برای رشد می‌باشد. بنابراین برای گلدهی آن برای آن نور کافی فراهم کنید.
- نیاز آبی:
دریافت آب مورد نیاز برای هر موجود زنده‌ای یک اولویت محسوب می‌شود و این موضوع در کنار دیگر نیازها، تضمین کننده بقای آن موجود زنده است. گیاهان وابستگی شدیدی به دریافت آب مورد نیاز خود دارند و از آنجایی که قابلیت تحرک برای یافتن منبع آب ندارند در صورت عدم دریافت آب کافی از بین خواهند رفت. در صورتی که این گیاه را در فضای باز کاشته اید بهتر است به آبیاری آن توجه کنید و سعی کنید همواره خاک محل کاشت آن مرطوب باشد اما غرقاب خیر. در خصوص زمانی که در گلدان از آن نگهداری می‌کنید باید اجازه دهید تا خاک آن به خوبی خشک شود و سپس اقدام به آبیاری کنید.
- نیاز دمایی:
از آنجایی که گل پرنده بهشتی به لحاظ اقلیمی بومی نواحی گرمسیری است باید برای رشد مناسب آن، آن را از سرمای شدید محفوظ نگهدارید. اگر در طی فصل‌های تابستان و پاییز این گیاه را بین فضای منزل و فضای باز جابجا می‌کنید بهتر است تا قبل از شروع اولین یخبندان آن را به داخل منزل منتقل کنید. این گیاه می‌تواند مدت زمان محدودی را در دمای منفی 2 درجه سلسیوس سپری کند.
- نیاز تغذیه‌ای:
گل پرنده بهشتی به لحاظ نیاز غذایی گیاهی پر مصرف محسوب می‌شود و برای رشد و گلدهی نیازهای زیادی دارد که باید از طریق خاک مناسب و غنی و یا کوددهی در گلدان آن را تامین نمود. بدین منظور می‌توان در فصل رشد به فاصله هر دو هفته یکبار اقدام به کوددهی آن با انواع کودهای مایع و سایر کودها نمود. کودهای افزایش گلدهی مثل کودهای 36 12 12 و کودهای هیومیک اسید و کودهای جلبک دریایی می‌توانند برای رشد این گیاه مناسب باشند. در فصل زمستان می‌توانید به فاصله هر یک ماه یکبار تغذیه را با کودهای مختلف انجام دهید. در صورتی که این گیاه در باغچه و فضای باز کاشته شده است نیاز به کوددهی کمتری نسبت بخ زمانی که در گلدان کاشته شده است دارد.
کاشت گل پرنده بهشتی در گلدان و باغچه
برای کاشت گل پرنده بهشتی در منزل و یا باغچه حیاط خود نیاز به طی کردن مسیر سختی ندارید. در صورت کاشت آن در باغچه، بستری انتخاب کنید که به خوبی زه‌کشی شده باشد و ماده آلی بالایی نیز داشته باشد همچنین بافت آن سنگین نباشد تا رشد ریشه‌ها به خوبی انجام شود. محل کاشت در باغچه باید بتواند نور مناسب و مورد نیاز گیاه را برای آن فراهم کند از این رو از کاشت این گیاه در مکان‌های با سایه زیاد در طول روز خودداری کنید تا بتوانید گل‌های زیبای آن را مشاهده کنید.
در صورتی که در منزل خود باغچه ندارید و یا تمایل به نگهداری این گیاه در فضای داخلی منزل دارید می‌توانید به راحتی یک گلدان با اندازه مناسب و زیبا تهیه کنید و آن را در گلدان بکارید. بستر کشت سبک با ماده آلی مناسب که می‌تواند به کمک کمپوست‌ها غنی شده باشد تهیه کنید و گیاه پرنده بهشتی خود را در آن مستقر کنید تا به خوبی در آن رشد کند. گلدان را در محل مناسبی از منزل به لحاظ دریافت نور و تهویه ایده‌آل قرار دهید تا شاهد رشد مناسب آن باشید.
توجه کنید که نیازی به تعویض زودهنگام گلدان و بستر کشت این گیاه ندارید. گیاه پرنده بهشتی زمانی که ریشه‌های گوشتی آن با تراکم و به صورت محکم در گلدان قرار گرفته باشد رشد بهتری دارد و حتی گلدهی را بیشتر در این زمان شاهد هستیم. بنابراین تنها زمانی اقدام به تعویض گلدان و خاک این گیاه کنید که ارتفاع آن به نزدیک یک متر برسد. در این زمان تنها می‌توانید خاک لایه بالایی آن را تعویض و یا تازه کنید. بهترین زمان برای تعویض گلدان و خاک این گیاه در صورت لزوم اوایل بهار می‌باشد.
تکثیر گل پرنده بهشتی
گل پرنده بهشتی را می‌توان از طریق بذر و یا تقسیم گیاه تکثیر کرد. بذرهای این گیاه رشد بسیار آهسته‌ای دارند و ممکن است تا 8 هفته برای آشکار شدن گیاهچه زمان نیاز داشته باشند. پرنده بهشتی تکثیر شده از بذر بین 4 تا 7 سال نیز برای گلدهی به زمان احتیاج دارد.
برای اینکه فرایند تکثیر با سرعت بیشتری انجام شود می‌توانید از روش تقسیم بوته استفاده کنید. از آنجایی که گل پرنده بهشتی ریزوم‌های زیادی دارد می‌توانید به محض آشکار شدن پاجوش‌ها آن را از گیاه اصلی جدا کرده و به بستر کشت جدیدی برای رشد منتقل کنید. این موضوع علی‌رغم سرعت بالای تکثیر ممکن است سبب تعویق افتادن گلدهی در گیاه اصلی شود اما اگر به دنبال تکثیر سریع آن هستید می‌توانید این روش را انتخاب کنید.
آفات و بیماری‌های گل پرنده بهشتی
گل پرنده بهشتی آفات و بیماری‌های بخصوصی ندارد اما بهرحال ممکن است مورد حمله برخی از عوامل خسارت‌زا قرار بگیرد. انواع آفات مکنده مثل شپشک‌های آردآلود و یا سپردار، کنه‌های تارعنکبوتی می‌توانند به گیاه شما خسارت وارد کنند که در این صورت باید با استفاده از روش‌های خانگی و یا سموم حشره‌کش و یا سموم کنه‌کش اقدام به مبارزه با آن‌ها کنید.
در صورتی که اقدام به آبیاری بیش از اندازه این گیاه بخصوص در گلدان کنید به دلیل داشتن ریزوم‌های گوشتی، شاهد پوسیدگی ریشه در این گیاه خواهید بود که می‌تواند حیات این گیاه را با خطر جدی رو به رو کند بنابراین آبیاری را مدیریت کرده و در صورت مشاهده پوسیدگی ریشه بخش پوسیده را از گیاه اصلی جدا کرده و در بستر جدیدی بکارید تا تهویه ریشه گیاه به شکل مطلوبی انجام شود.
جمع‌بندی
در این مقاله گیاه زینتی پرنده بهشتی که یک گیاه محبوب و خاص در بین علاقمندان به گیاهان زینتی محسوب می‌شود پرداخته شد و روش‌های کاشت، نگهداری و تکثیر آن بررسی شد تا بتوانید به بهترین شکل از این گیاه زیبا نگهداری کنید.
