آفات مهم مزارع یونجه
آفات مهم مزارع یونجه
یونجه با نام علمی Medicago sativaیکی از گیاهان علوفه‌ای بسیار مهم است که از دیرباز برای تغذیه دام استفاده می‌شده است. این گیاه علاوه‌بر اینکه کاربردهای مختلف در صنعت کاربردهای بسیار زیادی در طب سنتی دارد و از عرق این گیاه در طب سنتی کاربرد گسترده‌ای دارد.
منشا این گیاه به صورت کلی منطقه جنوب غربی آسیا به ویژه ایران گزارش شده است. تحقیقات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این گیاه در 2000 سال پیش از میلاد در ایران، ترکمنستان و منطقه قفقاز و 700 سال پیش از میلاد در بابل کشت می‌شده است.
ویژگی‌های گیاه‌شناسی یونجه
برگ‌های این گیاه پس از گذار از مرحله دو برگی، به صورت متناوب، سه برگچه‌ای و دمبرگ دار است. برگ‌های یونجه براساس رقم آن و محیطی که در آن کاشته می‌شوند تفاوت از خود نشان می‌دهند اما عموما به صورت تخم‌مرغی هستند. ساقه‌ها در این گیاه در دو حالت عمودی و خوابیده دیده می‌شود و بخش داخلی ساقه توپر است. کرک‌های ریزی روی ساقه گیاه یونجه را می‌پوشاند.
میوه‌های این گیاه به صورت یک نیام یا غلاف پیچ دار و حلزونی با بذرهای قلوه‌ای شکل است. در زمان رسیدن بذر یونجه داخل غلاف، بذرها به هم نزدیک می‌شوند و حالتی سه‌گوش به میوه می‌دهد.
تا اینجا ویژگی‌های رشدی و ریخت شناسی گیاه یونجه به اختصار بررسی شد. حال آفات مهم این گیاه مهم علوفه‌ای معرفی شده و راه‌های مدیریت آن‌ها نیز بررسی می‌شود.
آفات مهم گیاه یونجه
یونجه مانند سایر گیاهان مورد حمله آفات و بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد. آفات این گیاه می‌تواند در حد نابودی کل محصول خسارت ایجاد کند. برای شناسایی و انتخاب روش مناسب کنترلی، باید علاوه بر داشتن تجربه کافی، از دانش فنی لازم نیز برخوردار بود. در این قسمت به معرفی آفات مهم این گیاه خواهیم پرداخت:
- سرخرطومی برگ یونجه
این آفت از آفات بسیار مهم مزارع یونجه ایران می‌باشد که با تغذیه لارو آن از شاخ و برگ گیاه، سبب کاهش عملکرد محصول خواهد شد. حشرات بالغ این آفت به رنگ قهوه‌ای تا خاکستری تیره می‌باشد که طولی معادل پنجاه میلی‌متر است. لاروها بدون پا هستند و شکل بدن به حالت خمیده است. چهار سن لاروی برای لارو این حشره وجود دارد که در نهایت با ایجاد یک پیله مشبک و منعطف به فرم شفیره وارد می‌شود و با گذشت زمان، حشره بالغ از پیله خارج خواهد شد و جفتگیری کرده و نسل جدید را ایجاد می‌کند.
لاروها از غنچه‌های انتهایی تغذیه می‌کنند و با گذشت زمان و افزایش اندازه لارو، از برگچه‌ها تغذیه می‌کند. افزایش شدت تغذیه سبب بی برگ شدن کامل بوته خواهد شد. خسارت سرخرطومی به برگ‌های یونجه در مدت 4 تا 6 هفته در بهار رخ می‌دهد که همزمان با چین اول است.
کنترل و مدیریت سرخرطومی یونجه
کنترل زراعی: برداشت زودهنگام یونجه به این خاطر که تعدادی از لاروها هنوز کامل نشده‌اند و توانایی تغذیه ندارند سبب کاهش خسارت خواهد شد. برداشت کردن یونجه از محل نزدیک به سطح در کاهش جمعیت تخم‌های حشره موثر است.
کنترل شیمیایی: درصورتی که زمستانگذرانی آفت به صورت تخم باشد، در بهار تخم‌ها زودتر تفریخ خواهند شد و باید مبارزه شیمیایی نیز زودهنگام انجام شود. بهترین زمان مبارزه زمان تفریخ تخم‌ها تا 50 درصد است. برای کنترل شیمیایی می‌توانید از سمومی مثل مالاتیون به میزان 3 لیتر در هکتار و یا کلرپیریفوس گرانول به میزان 1.5 کیلوگرم در هکتار استفاده کنید.
- سن سبز یونجه:
این آفت یک آفتی جهانیست که روی بسیاری از گیاهان خانواده لگوم مثل سبدر، لوبیا، پنبه و.. توانایی تغذیه دارد. تغذیه این حشره از شیره گیاهی است و موجب ضعف گیاه خواهد شد. بدن این حشره دراز و کشیده است که رنگ آن سبز مایل به زرد است. افراد نر تیره‌تر نسبت به افراد ماده هستند. سن سبز یونجه زمستان را به صورت تخم در ساقه گیاهان و علف‌های هرز سپری می‌کند. در بهار این تخم‌ها تفریخ خواهد شد. حشرات کامل پس ظهور تغذیه کرده و جفتگیری می‌کنند و نسل بعد را ایجاد می‌کنند.
کنترل سن سبز یونجه:
برداشت زود هنگام یونجه به طوری که از سطح برداشت صورت گیرد در کنترل این حشره موثر است. از بین بردن علف‌های هرز مزرعه به منظور از بین بردن مرحله زمستان گذران این آفت و کم شدن جمعیت این آفت روی گیاهان غیر میزبان در کنترل جمعیت آن موثر است.
- شته خالدار یونجه:
این شته به رنگ زرد کمرنگ تا مایل به خاکستری است. در بخش پشتی بدن این حشره خط‌های سیاه رنگ وجود دارد که به این علت به این نام معروف شده است. این حشرات در گرما فعالیت دارند و در فصول بهار و تابستان در مزارع یونجه فعالیت می‌کنند.
تغذیه گسترده این شته از گیاه سبب توقف رشد، نکروزه شدن برگ‌ها می‌شود. عسلک زیادی از این شته‌ها در اثر تغدیه به عنوان ماده دفعی خارج می‌شود که سبب چسبیدن برگ‌ها به هم و همچنین جذب سایر حشرات به منظور تغذیه از این عسلک می‌شود.
برای کنترل این حشره می‌توان از دشمنان طبیعی کمک گرفت به طوری که از انجام کارها و همچنین کاربرد ترکیباتی که ممکن است به این حشرات آسیب وارد کنند پرهیز کرد. کفشدوزک‌ها توانایی کنترل جمعیت شته‌ها را در مرحله پورگی شته دارا هستند. در صورتی که جمعیت دشمنان طبیعی بالا نبود و جمعیت شته‌ها در مزرعه در حد زیان اقتصادی بود، می‌توانید از سموم تماسی استفاده کرد.
- زنبور برگخوار یونجه:
این زنبور در یونجه‌زارهای بذری خسارت زیادی به بار می‌آورد. این زنبور تا بحال از مزارع یونجه کردستان، کرمانشاه، قزوین و همدان دیده شده است. لاروهای این حشره زمستان را به صورت لارو در بذرهای یونجه در انبار و یا در حاشیه و خاک یونجه‌زار سپری می‌کند. حشرات بالغ از اواسط تا اواخر بهار پس از باز شدن گل‌های گیاه یونجه ظهور پیدا می‌کند و حشرات ماده پس از تغذیه و جفتگیری تخم‌های خود را در داخل دانه تازه تشکیل شده قرار می‌دهد.
حشرات بالغ در حالت عادی پرواز نمی‌کنند اما در صورت کم بودن منابع غذایی و پوشش گیاهی می‌توانند با پرواز کردن به سوی محیط غنی تری حرکت کنند.
خسارت این حشره مربوط به تغذیه مرحله لاروی است و از بذرها تغذیه می‌کند و تنها پوسته خالی آن را به جا می‌گذارد. بذرهای آلوده به لاروهای این حشره چروکیده و سیاه می‌شوند.
کنترل زنبور برگخوار یونجه:
استفاده از شعله افکن در فصل پاییز یا اواخر زمستان برای از بین بردن بذرهای آلوده‌ی ریخته شده در کاهش جمعیت آفت بسیار اثر گذار است. با ضدعفونی کردن بذرها با سمومی مثل فستوکسین در انبار می‌توان جمعیت آفت را کنترل کرد اما روش‌های زراعی همواره اولویت خواهند داشت.
- کنه تار تن دو لکه‌ای:
این آفت بیش از هزار گونه گیاهی میزبان آن است و علاوه بر گیاهان زراعی، به گیاهان جنگلی و مرتعی نیز خسارت وارد می‌کند. خسارت این آفت به صورت تغذیه از شیره گیاهی و تخریب بافت گیاهی است. این آفت زمستان را به صورت حشرات بالغ که جفتگیری نیز کرده‌اند در لابه‌لای بقایای گیاهی و زیر کلوخه‌ها و همچنین علف‌های هرز یا گیاهان همیشه سبز سپری می‌کنند و پس از مساعد شدن شرایط ظاهر می‌شوند و روی علف‌های هرز حاشیه مزارع تغذیه کرده و نسل اول و دوم را ایجاد می‌کنند.
کنترل کنه تار تن دو لکه‌ای:
دشمنان طبیعی در مزارع یونجه در صورتی که جمعیت مناسبی داشته باشند توانایی کنترل این حشره آفت را خواهند داشت. در صورتی که جمعیت حشره آفت بالا باشد می‌توان از سمومی مثل فن پایروکسی‌میت استفاده کرد و جمعیت را تا حد خوبی کنترل کرد.
جمع‌بندی
در این مقاله گیاه یونجه از نظر منشا و ویژگی‌های گیاه‌شناسی معرفی شد و برخی از آفات مهم و راه‌های کنترل و مدیریت آن‌ها نیز بررسی شد. هدف از این مقاله افزایش شناخت شما خواننده گرامی، نسبت به اهمیت این گیاه و آشنایی بهتر و بیشتر با آفاتی که ممکن است خسارت در مزرعه ایجاد کنند است.
