آموزش کشت ، تکثیر و نگهداری از انواع کاکتوس
کاکتوس و روش نگهداری آن
کاکتوس یکی از گیاهان زینتی است که با توجه به ظاهر آن، علاقمندان خاص خود را دارد. این گیاه بومی نواحی شمالی و جنوبی آمریکای مرکزی که اقلیمی خشک و نیمه خشک دارند می‌باشد اما با گذر زمان به سایر نواحی جهان منتقل شد.
گیاه کاکتوس به واسطه داشتن ریشه های عمیق و گسترده خود توانایی جذب کمترین رطوبت را در خاک محل رشد خود دارند و این موضوع بقای این گیاه را تضمین می‌کند. یکی از ویژگی‌های ظاهری بارز کاکتوس ها داشتن خارهای فراوان است. این خارها درواقع برگ‌های تغییر شکل یافته این گیاه می‌باشند تا گیاه درشرایط خشک و گرم بتواند آب را در بافت خود ذخیره کند و مانع از تبخیر بیش از حد آب شود. کاکتوس ها دارای 4 زیرخانواده هستند که در یک مورد این گیاه دارای برگ می‌باشد. در همه کاکتوس ها همگی دارای توپچه یا آرئول هستند. توپچه ها ساقه‌هایی با میانگره های کوتاه هستند که مسئول تولید خارها و گل ها می‌باشند.
کاکتوس ها بر اساس شکل ظاهری و ویژگی های ژنتیکی خود به 4 زیر خانواده تقسیم می‌شوند:
- کاکتوس واران
این زیر خانواده گونه های زیادی از کاکتوس ها را در برمی‌گیرد و تنوع ظاهری گسترده‌ای نیز در این زیر خانواده مشاهده میشود. ویژگی بارز این زیر خانواده نداشتن برگ است.
- کاکتوس های بالشتی
این زیر خانواده کوچکترین زیر خانواده کاکتوس ها هستند که حالت بالشتی رشد می‌کنند.
- کاکتوس های گل سرخی
این کاکتوس ها دارای برگ می‌باشند و تا حدود زیادی شبیه به گل سرخ هستند.
- کاکتوس های انجیری (اپونتیا)
در این دسته از کاکتوس‌ها برگ های موقت دیده می شود این برگ ها با بیشتر شدن سن گیاه و کاهش رطوبت می‌ریزند.
روش های کشت و تکثیر کاکتوس
کاکتوس را میتوان از طریق بذر و تهیه قلمه کشت داد یا نسبت به تکثیر آن اقدام کرد. زمان ایده آل برای تکثیر کاکتوس با روش قلمه، فصل بهار می‌باشد اما در دیگر فصول نیز این امکان وجود دارد. برای تکثیر کاکتوس از قلمه معمولا میتوان از سر ساقه، برگ های انتهایی یا پایینی استفاده کرد. برای آبیاری برگ های کاکتوس تهیه شده جهت تکثیر، نباید آب به صورت مستقیم روی آن ریخته شود این عمل سبب پوسیده شدن آن میشود.همچنین نباید از پایه گیاه قلمه تهیه شود زیرا گیاه مادر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد.
برای تهیه یک قلمه مناسب مراحل زیر باید انجام شود:
- بخشی از کاکتوس را با کمک یک چاقوی تیز و ضدعفونی شده جدا کنید
- بخش جدا شده باید در معرض هوا خشک شود تا پینه ببند. مدت زمان پینه بستن در کاکتوس های مختلف بین 3 تا 10 روز متفاوت است. این عمل برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی های قارچی می‌باشد.
- گلدانی با زهکشی مناسب تهیه شود و بخش جدا شده و خشک شده را به اندازه 1 تا 3 سانتی متر در خاک بکارید و تا رشد کامل آن، گلدان را دور از نور آفتاب قرار دهید.
تکثیر کاکتوس از طریق پاجوش
پاجوش‌ها بخشی از گیاه مادری هستند که از پای گیاه رشد می‌کنند و به قسمتی از بدن گیاه اصلی یا ریشه آن متصل است. پاجوش ها توانایی تولید گیاه جدید را دارند. برای تکثیر کاکتوس با این روش باید پاجوش را به آرامی از گیاه اصلی جدا کرد و پاجوش را در یک محیط خنک نگهداری شود تا محل جدا شدن پاجوش خشک شود و پینه ببندد. یک گلدان مناسب انتخاب کنید و کف آن برای زهکشی مناسب از سنگ ریزه یا پوکه کشاورزی استفاده کنید. مقداری خاک همراه با ماسه مخلوط کرده و در گلدان بریزید و پاجوش را به اندازه 1 تا 2 میلی متر در خاک بکارید. پاجوش‌های بدون ریشه نیاز به آبیاری ندارند و پس از 10 روز تا 2 هفته گیاه خود را می‌توانید آبیاری کنید.
کشت کاکتوس از طریق بذر
برای کشت کاکتوس از طریق بذر باید پوشش سخت بذر را خراش داد تا بذر جوانه بزند. بدین منظور با کمک دست، سمباده یا چاقو در بذر شکاف ایجاد کنید تا پوشش بذر در نواحی مختلف از بین برود. قدم بعدی خیساندن بذور در آب ولرم به مدت چند روز است تا بذر ها آب کافی جهت جوانه‌زنی جذب کنند. آب بذرها را هر روز عوض کنید. پس از این مراحل باید بستر کاشت بذور را آماده کرد که در مورد کاکتوس ها ترکیب پیت ماس و ماسه عاری از خاک استفاده کنید. ترکیب 70 درصد پیت ماس و 30 درصد ماسه بدون خاک ترکیبی ایده آل می‌باشد. خاک با ترکیب یاد شده را به یک گلدان با زهکشی مناسب منتقل کنید بذر ها را به خاک منتقل کنید، بذر ها را به صورت عمیق در خاک نکارید.
گلدان را به محلی منتقل کنید که نور افتاب به صورت غیر مستقیم به آن برسد. خاک گلدان جهت کشت کاکتوس با بذر باید همواره مرطوب باشد تا بذر ها جوانه بزنند. مدت زمان جوانه زنی بذور از چند هفته تا یک ماه متغییر می باشد.
نگهداری، کود دهی و آبیاری کاکتوس‌ها
کاکتوس نیز همانند سایر گیاهان به مراقبت و کوددهی مرتب نیاز دارد تا بتواند رشد کند. هرچند گیاه کاکتوس برخلاف سایر گیاهان زینتی مقاومت بیشتری نسبت به شرایط محیطی نامساعد نشان می‌دهد اما زمانی که قصد مراقبت از آن را دارید و می‌خواهید کاکتوس خود را در بهترین حالت خود نگه‌دارید در ادامه به مواردی اشاره می کنیم که با کمک آنها می‌توانید یک گلدان کاکتوس زیبا داشته باشید.
کاکتوس‌ها در فصل بهار شروع به رشد می‌کنند و اندام‌های جدید تشکیل می‌دهند. تغذیه گیاه کاکتوس وابسته به ورود گیاه به مرحله رشدی جدید است. بهار و تابستان فصل رشد و گلدهی و فصول پاییز و زمستان فصل استراحت گیاه کاکتوس است.
تغذیه کاکتوس در فصل بهار و تابستان با کود های NPK که درصد نیتروژن پایینی دارند مثل کودهای 40-5-5 یا 12-12-36، انجام میشود. روش کوددهی نیز بدین صورت است که یک قاشق چایخوری از کود، معادل 3 تا 4 گرم از کود را با 1 لیتر آب مخلوط کنید و با آن گیاه خود را آبیاری کنید تا خاک آن خیس شود. این روش کوددهی را میتوان به مدت 8 هفته یکبار در فصل رشد بکار برد.
