آموزش کاشت، پرورش و نگهداری گل جعفری

گل جعفری:

با گلدهی بینظیر در بهار تابستان و پاییز، جنس  Tagetes دارای گل های یک‌ساله و چندساله است دارای گل‌هایی با رنگ‌های نارنجی، زرد، قرمز، طلایی، سفید یا ترکیبی از این رنگ‌هاست.  این گل دارای قسمت‎‌های رویشی قیف مانند است و یکی از بهترین دور کننده‌های حیوانات جونده و گیاهخوار است که آن را به یک گیاه همراه بسیار مناسب تبدیل کرده.

هرچیز که نیاز است درمورد گل جعفری بدانید:

گل‌های جعفری از خانواده آستر (Aster) یا آستراسه (Asteraceae) و متعلق به جنس Tagetes هستند و حدود 50 گونه از آن‌ها شناسایی شده. ولی فقط 3 گونه از این گیاه اطلاح شده و در سراسر دنیا کاشته می‌شوند.

بهترین ارقام گل جعفری برای کاشت در باغ و باغچه:

1. - Tagents erecta(African Merigold, American Merigold, Mexican Merigold) یا جعفری آمریکایی: این رقم بلندترین نوع گل جعفری است و قد آن تا حدود 90 تا 120 سانتی‌متر می‌رسد. این رقم گل‌های بزرگی با قطر 12 سالتی‌متر ایجاد می‌کند که در رنگ‌های زرد، نارنجی و سفید خامه‌ای ایجاد می‌کنند. این گل عموما به نام گل جعفری آفریقایی شناخته می‌شود ولی اصلا از آفریقا منشا نگرفته است. دلیل این اسم این است که اولین بار این گل از طریق بنادر آفریقایی به اروپا صادر شد. گل جعفری آفریقایی گیاهی یکساله و بومی آمریکای مرکزی و مکزیک است. این رقم مناسب مناظق گرم و خشک است.

1. - Tagetes patula: گل جفری فرانسوی یا French Merigold گیاهی متراکم و بوته‌ای است و معمولا قدی بین 15 تا 30 سانتی‌متر دارد و تا دو گل روی هر ساقه‌هایش قرار می‌گیرد. گل‌ها معمولا قطری 5 سانتی‌متری دارند و به صورت ترکیبی از رنگ‌‌های زرد، قرمز و نارنجی هستند. با اینکه اسم گل جعفری فرانسوی است ، منشا آن به مکزیک برمی‌گردد. این گل می‌تواند با خاک‌های ضعیف و کم کیفیت سازگار شود و نسبت به تنش‌های مختلفی مانند شوری، خشکی، رطوبتی و گرمایی تا حدودی مقاوم است. تحقیقات نشان داده گل جعفری فرانسوی باعث دور شدن طیف وسیعی از نماتد‌ها می‌شود این کرم‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل خسارت زا با گیاهان هستند و آشنایی با نماتدهای انگل گیاهی بسیار ضروریت دارد. به دلیل این ویژگی گل جعفری فرانسوی یک گیاه همراه بسیار مناسب برای انواع صیفی جات است.

1. - Tagetes tenuifolia: گل جعفری سیجنت گیاهی متراکم و یک ساله است و بطور متوسط بوته‌های با قد 30 سانتی‌متر ایجاد می‌کند که در روی هرکدام تک گلی خوش رنگ با قطر متوسط 2.5 سانتی‌متر قرار دارد. گل جعفری سینجنت بومی مکزیک، آمریکای مرکزی، کلمبیا و پرو است و گل‌های آن عطری لیمویی دارند و می‌توان از آن‌ها در سالاد و یا دمنوش‌ها استفاده کرد.

نکاتی که درمورد گل جعفری باید بدانید:

گل‌های جعفری به عنوان یکی از راحت‌ترین گیاهان برای کاشت در باغ و باغچه در نظر گرفته‌ می‌شود. بیشتر ارقام قطعا در اواخر بهار تا اوایل تابستان به گل می‌روند و تا اواخر پاییز پیش از اویل سرمای پاییزه گل‌های خود را حفظ می‌کنند.

بهترین شرایط برای گل جعفری در خاک‌هایی نسبتا غنی با رطوبت متوسط و آب‌ریز بالاست. در روزهای گرم تابستانی مقداری سایه برای گل جعفری مناسب است. گل جعفری می‌تواند با خاک ضعییف، خشکی، گرما و درجات مختلف رطوبت سازگار شود.

گل جعفری آفریقایی و گل جعفری فرانسوی هر دو ماده‌ای به نام Alpha-terthienyl تولید می‌کنند که خاصیت دورکنندگی برای نماتد‌ها و می‌توان از آن‌ها در مزارع سبزیجات مختلف  برای کاهش خطر حمله‌ی نماتدها استفاده کرد.

 گل جعفری جذب کننده‌ی بسیاری از حشرات مفید است به غیر از حشرات گردافشان کفشدوزک‌ها و زنبورهای پارازیتویید نیز به این گل‌ها جذب می‌شوند.

گل‌های جعفری بطوری طبیعی بعضی حیوانات مانند گوزن و خرگوش و حشراتی مانند پشه را دور می‌کند زیرا بوی این گل برای این حیوانات و حشرات ناخوش‌آیند است.

گل جعفری را کی بکاریم؟

بهترین زمان کاشت گل جعفری فرانسوی و گل جعفری سینجنت از بهار تا میانه‌ی تابستان است. اما بهترین زمان کاشت گل جعفری آفریقایی در بهار و پس از آخرین سرمای بهاره است  زیرا این رقم زمان بیشتری برای بلوغ و گلدهی نیاز دارد. برای کاشتن گل جعفری در باغچه شما می‌توانید بذر این گل‌ را مستقیم در خاک باغچه بکارید ( دقت داشته باشید دمای خاک حداقل 18oc باشد). یا می‌شود 6 تا 8 هفته قبل از آخرین سرمای بهاره اقدام به تهیه نشاء از بذر گل جعفری کرد. بذرها بسرعت جوانه می‌زنند و گیاهچه معمولا بین 5 تا 8 روز بعد کاشت بذرها ظاهر می‌گردد( البته این اعداد برای زمانیست که دما بین 21-24 درجه سلسیوس باشد).

گل جعفری را کجا بکاریم؟

گل‌های جعفری گرما دوستند و در مناطق معتدل و گرم قابل پرورش هستند. در محیطی با نور متعدل آفتاب (حداقل 6 ساعت نور) در خاکی نسبتا مرطوب با زهکشی مناسب به راحتی می‌توان گل جعفری را پرورش داد.

مقداری سایه در گرمای تابستان می‌تواند طول دوره‌ی گلدهی آن‌ها را افزایش دهد شما می‌توانید برای ایجاد چنین شرایطی گل جعفری در نقاطی از باغچه قرار دهید که نسبتا سایه دارند یا به کمک شید گلخانه برای آن‌ها سایه ایجاد کنید. دقت داشته باشید ارقام بلند را در نقطه بکارید که از ورزش شدید باد و باران در امان باشد.

گل جعفری را می‌توانید در حاشیه باغچه، در مزر بیان گیاهان مختلف و حتی در گلدان روی بالکن بکارید.

بخاطر خواص دفع نماتدهای انگل گیاهی، جذب حشرات مفید و گردافشان و دور کنندگی موجودات جونده مانند خرگوش، گل جعفری را می‌توان به عنوان گیاهی همراه در کنار محصولاتی مانند خیار، گوجه، طالبی، کدو، سیب‌زمینی، بادمجان، ذرت شیرین و انواع فلفل‌ها کشت کرد.

گل جعفری یکی از بهترین دور کننده‌های پشه است. آن‌ها را در گلدان در بالکن، ایوان، درب‌های ورودی و در نزدیکی آلاچیق‌ها بگذارید تا آن محل عاری از پشه شود.

گل جعفری را چگونه بکاریم؟

گل جعفری فرانسوی را می‌توان به راحتی مستقیم از بذر گل جعفری کشت کرد ولی گل جعفری آفریقایی را باید بصورت نشاء تهیه کنید ( این گل‌ها نیاز به مدت زمان بیشتری برای بلوغ و گلدهی نیاز دارند).

بذر گل جعفری را در فواصل 2.5 سانتی‌متری از هم و در عمق نیم سانتی‌متری خاک بکارید و بخوبی با بستر کشت بپوشانید و آبیاری کنید.

هنگامی که برگ‌های گیاهچه ظاهر شد آن‌ها را تنک کنید. فاصله‌ی مناسب بوته‌ها برای گل جعفری فرانسوی 20 تا 25 سانتی‌متر و برای گل جعفری آفریقایی 25 تا 30 سانتی‌متر است.

یک کود متعادل با درصد عناصر برابر مانند 18-18-18، 19-19-19 یا کود سه بیست را می‌توان از زمان ظهور برگ‌های اصلی در گیاهچه برای رشد سریع‌تر و بهتر به بستر کشت اضافه و گل جعفری را با آن آبیاری کرد.

در میزان آبیاری گیاهچه بسیار دقت داشته باشید در هفته‌های اول خاک باید همیشه مرطوب باشد تا گل جعفری به درستی در محیط خاک قرار گیرد.

اگر می‌خواهید گل جعفری را درون گلدان بکارید از گلدانی با حد اقل عرض 25 سانتی‌متر استفاده بکنید. برای بستر کشت اصلا از خاک معمولی باغچه استفاده نکنید و حتما بستر کشت گیاهان که مخصوص گلدان است را بکار ببرید.  دقت بکنید که گل جعفری به تهویه مناسب نیاز دارد پس از کاشت متراکم و نزدیک به هم آن‌ها درون گلدان خودداری کنید.

نگهداری از گل جعفری:

• - آب و رطوبت: بگذارید تا در فواصل بین آبیاری خاک بطور کامل خشک شود. در طول فصول گرم خشک آبیاری را بطور مرتب (نه زیاد) انجام دهید. گل جعفری را هرگز بصورت بارانی آبیاری نکنید زیرا باعث افزایش احتمال وقوع بیماری سفیدک پودری می‌شود. هرچند با توسعه و پیشرفت ریشه‌ی گل جعفری درون خاک گل به تنش شوری مقاومتی نسبی پیدا می‌کند اما با آبیاری هفتگی گل، غنچه‌ها و گل‌های بیشتری تولید خواهد کرد.
• - کوددهی: اگر خاک یا بستر کشت بیش از حد ضعیف نباشد گل جفری به کوددهی چندانی نیاز ندارد. یک کود معمولی با نسبت‌های برابر نیتروژن فسفر و پتاسیم کافیست تا رشد و گلدهی چندین برابر افزایش پیدا بکند. البته می‌توان برای افزایش گلدهی و برزگ‌تر شدن غنچه‌ها و گل‌ها از کودهای گلدهی استفاده کرد. استفاده از کودهای افزایش رشد دوره‌ی گلدهی باعث کوچک تر شدن غنچه‌ها و علفی شدن گیاه می‌شود.
• - سربرداری: حذف غنچه‌های اولیه کمک می‌کند گه بوته ‌ها پرتر و شاخه‌‌های بیشتری را تولید کنند. این شرایط باعث می‌شود تا گل غنچه‌ای بیشتری را تولید کند و از بلندی بیش از حد آن جلوگیری می‌کند. حذف گل‌های پژمرده و غنچه‌های خشک شده به گل جعفری شما کمک می‌کند تا غنچه‌‌های جدیدتر و بیشتری را تولید بکنید.
• - برداشت: گل‌ جعفری برای دسته گل‌ها و زیباسازی فضای منزل انتخابی عالیست. ساقه‌ها را از زمانی که نیمه باز هستند تا زمانی که بصورت تمام شکوفا می‌شوند قابل برداشت هستند. ساقه‌ی اصلی را از نزدیک‌ترین جا به ساقه‌های فرعی پایین دستش برداشت کنید.
• - تکثیر: تکثیر گل جعفری به راحتی از بذر ممکن است. در انتهای فصل در ارقام خودگشن بذرها به راحتی قابل جمع‌آوری و برداشت هستند.
• - بیماری‌ها و آفات:
• 1- راب و حلزون‌ها: این آفات از برگ‌ها تغذیه می‌کنند. بقایای گیاهی را از روی خاک حذف بکنید و از تله ها یا طعمه‌های مسموم حلزون ( حلزون‌کش) استفاده بکنید.
• 2- شته‌ها: این آفات را می‌توان به راحتی با روغن‌ها یا صابون‌های کشاورزی کنترل کرد.

 3-سفیدک پودری: از این بیماری می‌توان با تامین تهویه مناسب و رعایت فاصله‌گذاری مناسب و کنترل میزان رطوبت از این بیماری پیشگیری کرد. اما در صورت وقوع می‌توان از سم پنکونازول برای کنترل این بیماری استفاده کرد.