آشنایی با درختچه کامکوات و روش های نگهداری از آن
مرکبات یکی از معروف ترین گروه های درختان میوه است که درختانی همیشه سبز و با میوه های آبدار پاییزه هستند. تنوع بالایی می توان در این گروه بین گونه ها و خصوصا ارقام مرکبات پیدا کرد و این تنوع بالا نیز در محبوبیت آن بی تاثیر نبوده است. درختان میوه مرکبات با اقلیم ایران سازگاری خوبی دارد و در مناطق گرمسیری جنوب کشور و همچنین مناطق شمالی می توان باغات مرکبات را مشاهده کرد.
یکی از ارقام درختان میوه مرکبات، کامکوات یا پرتقال زینتی است که در این مطلب قصد معرفی آن و بررسی روش های نگهداری آن را داریم.
معرفی کامکوات
درختچه کامکوات برخلاف سایر درختان میوه مرکبات ابعاد بزرگی ندارد و اندازه کوچک دارد. این درختچه در ظاهر برگ ها و گل با درختان میوه مرکبات تفاوتی ندارد و تفاوت اصلی آن در شکل و نوع میوه آن است. برخلاف پرتقال و یا لیمو که پوست آن ها قابل مصرف نیست، میوه درختچه کامکوات به صورت کامل مصرف می شود به نوعی که گوشت میوه ترش و پوست آن شیرین است و این تضاد در طعم جذابیت خاصی برای علاقمندان به این میوه دارد.
گل های درختچه کامکوات سفید و رنگ میوه آن زرد است، برگ های این درختچه پهن و متناوب و با حاشیه های دندانه دار می باشد. نام علمی این گیاه citrus japonica بوده که بومی منطقه چین است و در بسیاری از کشور شرق و جنوب شرق آسیا پرورش داده می شود. مردم چین به این درختچه لقب پرتقال طلایی نیز داده اند که از روی رنگ زرد طلایی میوه های این درختچه برداشته شده است. درختچه کامکوات از آنجا که رشد زیادی ندارد قابلیت این را دارد تا بتوان از آن در گلدان های بزرگ نیز نگهداری کرد اما بهترین شرایط آن کاشت در باغچه یا زمین های باز می باشد.
نیاز های درختچه کامکوات
گیاهان و درختان برای رشد و نمو و همچنین تولید میوه نیاز به این دارند که به طیفی از نیاز های آن ها که عمدتا از محیط نیز تامین می شود پاسخ مناسب داده شود. در صورت عدم تامین نیاز های محیطی گیاه نمی تواند رشد مناسبی را تجربه کند و دچار کاهش رشد و عدم گلدهی یا تولید میوه خواهد شد و به مرور به گیاه ضعیف و بیمار بدل می شود. در این بخش به معرفی نیاز های درختچه کامکوات و راه های رفع مناسب آن خواهیم پرداخت:
- نیاز به نور:
نور یکی از اصلی ترین فاکتورهایی است که گیاه برای رشد به آن نیاز دارد. فقدان نور با مرگ گیاه گره خورده است و باید برای داشتن گیاه سالم نور مورد نیاز آن را به درستی تامین نمود. درختچه کامکوات برای رشد نیاز به نور مستقیم خورشید دارد که تامین کننده انرژی مورد نیاز برای گلدهی و رشد می باشد. در صورتی که از این گیاه در بالکن یا داخل منزل نگهداری می کنید تامین نور باید به صورت مناسب و با اولویت بالا مطابق با نیاز یاد شده انجام شود. در صورت نیاز می توانید از لامپ های رشد که تامین کننده نور مصنوعی هستند استفاده کنید.
- نیاز به آب:
آبیاری یکی از اصول اساسی نگهداری گیاهان می باشد. درختان میوه باید به صورت منظم آبیاری شوند تا بتوانند رشد و خصوصا تولید میوه را به درستی انجام دهند. درختچه کامکوات نیز نیازمند آبیاری منظم است و خصوصا در فصول رشد و زمانی که درخت حامل میوه است نظم در آبیاری باید بشدت رعایت شود. اجازه ندهید خصوصا در فصول گرم خاک گیاه کامل خشک شود و بگذارید همواره رطوبت نسبی در خاک برقرار باشد. از آبیاری غرقابی خصوصا در خاک های با بافت سنگین و ماندابی خودداری کنید.
- نیاز به دما و رطوبت:
دما و رطوبت دو فاکتور مهم یک اقلیم را تشکیل می دهند که تعیین کننده این هستند که چه گیاهانی در این شرایط رشد داشته باشند. درختچه کامکوات دمای بین 20 تا 29 درجه سلسیوس را خصوصا در تابستان می پسندد و از سرماهای سوزان گریزان است. رطوبت تقریبا بالا در کنار دمای متعادل و بدون سرمای شدید زمستانه اقلیم مناسبی برای رشد این گیاه محسوب می شود.
- نیاز به کود:
کوددهی درختان و گیاهان تاثیر بسیار زیادی در رشد و کیفیت محصول نهایی خواهد داشت. در صورت عدم پاسخ به نیاز های غذایی یک گیاه نمی توان شاهد رشد مناسب آن بود. برای تغذیه درختچه کامکوات خصوصا در فصل رشد می توانید از کودهای NPK با درصد های متعادل مثل کود 20 20 20 در ابتدای رشد رویشی و کود 10 52 10 برای حین فعال شدن گیاه برای تقویت رشد ریشه و گلدهی استفاده کنید. برای خوش طعم شدن میوه ها و بهبود رنگ گیری و همچنین شکل و اندازه میوه ها نیز از کود 36 12 12 به همراه کود های ریزمغذی استفاده کنید.
کاشت درختچه کامکوات
پس از شناخت ویژگی های مهم و نیازهای درختچه کامکوات نوبت به نحوه کاشت و انتخاب بستر کشت مناسب آن می رسد:
درختچه کامکوات در صورتی که در باغچه ها کاشته شود باید خاک غنی از مواد مغذی و سبک برای آن فراهم شود. برای نرم کردن و افزایش مواد آلی خاک می توانید از ترکیباتی مثل پیت ماس و یا ورمی کمپوست استفاده کنید.
از کاشت این درختچه در خاک های با بافت سنگین که زه‌کشی ضعیفی نیز دارند خودداری کنید زیرا این درختچه و همچنین درختان مرکبات به حالت ماندابی واکنش نشان داده و دچار پوسیدگی ریشه و طوقه خواهند شد.
راه دیگر کاشت این درختچه و مراقبت از آن کاشت در گلدان است. گلدان های بزرگ که بتوانند رشد ریشه این گیاه را تضمین کنند مناسب هستند و گلدان های کوچک برای این کار در نظر نگیرید.
می توانید از خاک های آماده کشت استفاده کنید و یا پیت ماس و ورمی کمپوست را به همراه کوکوپیت و پرلیت با درصد های مشخص ترکیب کرده و استفاده کنید. توجه کنید که گلدان شما باید زه کشی داشته باشد و در انتهای گلدان نیز از یک لایه پوکه معدنی برای جلوگیری از ایجاد حالت ماندابی استفاده کنید. پس از کاشت این گیاه در گلدان یک مرحله آبیاری انجام داده و گلدان را به محلی با نور ایده آل منتقل کنید تا رشد و استقرار آن آغاز شود.
هرس درختچه کامکوات
شما می توانید پس از چند دوره میوه دهی این درختچه آن را هرس کنید. هرس می تواند اهداف مختلفی را دنبال کند و این موضوع به وضعیت رشدی درختچه شما بستگی دارد اما شما می توانید به منظور حذف شاخه های خشکیده خصوصا سرشاخه ها، شکلدهی به درختچه و همچنین کنترل ارتفاع اقدام به هرس کنید. از هرس سنگین پرهیز کنید زیرا گلدهی و تولید میوه را با تاخیر مواجه می کند. همواره از قیچی باغبانی تیز و ضدعفونی شده با وایتکس نیم درصد استفاده کنید و محل های زخم با قطر زیاد را با مخلوط قارچکش بردوفیکس و چسب باغبانی بپوشانید تا از نفوذ عوامل بیمارگر و آفات جلوگیری کنید.
توجه کنید به هنگام چیدن میوه همواره دم میوه را از سرشاخه قطع کنید و تنها میوه را از دم جدا نکنید.
چه زمان گلدان کامکوات را عوض کنیم؟
شما می توانید بسته به اندازه گلدان و گیاه خود و همچنین مدت زمانی که گیاه در گلدان کاشته شده و وضعیت خاک اقدام به تعویض گلدان و بستر کشت کنید. بهتر است از گلدان های بزرگ و بستر کشت غنی استفاده کنید تا مدت زمان تعویض گلدان طولانی شود اما در شرایط عادی هر 2 الی 3 سال یک بار می توانید تعویض گلدان را انجام دهید.
تکثیر درختچه کامکوات
برای تکثیر و حفظ این درختچه راه هایی مثل تهیه قلمه و یا پیوند وجود دارد که آسان ترین آن تهیه قلمه است:
برای این کار طبق روش زیر عمل کنید:
- سرشاخه هایی با طول 15 الی 20 سانتی متر انتخاب کرده و با قیچی باغبانی برش دهید و چند برگ انتهایی نزدیک به محل برش را حذف کنید.
- برای تسریع در ریشه زایی می توانید از هورمون های گیاهی مثل هورمون اکسین استفاده کنید و سپس قلمه را در بستر کشت مثل کوکوپیت، پرلیت و یا ماسه بادی بکارید.
- روی قلمه با نایلون بپوشانید تا دما و رطوبت آن حفظ شده و ریشه زایی سریع تر رخ دهد.
- پس از مدت زمانی درحدود 2 ماه ریشه زایی انجام شده و می‌توان قلمه را به بستر اصلی منتقل کرد.
بهترین فصل برای تهیه قلمه نیز اواسط بهار تا اوایل تابستان می باشد.
آفات و بیماری های کامکوات
درختچه کامکوات دچار آفات و بیماری های رایج در درختان مرکبات می شود که می توان به سپردار ها، بالشک مرکبات، انواع کنه ها و شته ها اشاره کرد. بیماری های قارچی مثل قارچ سیاهک یا دوده نیز در صورت عدم مبارزه با آفات مکنده در این درختچه دیده می شود. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک به بیماری یا آفت بهتر است با متخصصین گیاهپزشک مشورت کرده تا بهترین راه برای مهار آن ها را به شما پیشنهاد دهند.
جمع بندی
درختچه کامکوات در کنار ظاهر زیبایی که به محل زندگی و باغچه شما هدیه می دهد میوه های خوش طعم و پر خاصیت نیز تولید می کند که برای سلامتی نیز بسیار مفید هستند. در این مطلب به معرفی درختچه کامکوات و راه های پرورش و نگهداری آن پرداخته شد تا با این گیاه و نیاز های آن بیشتر و بهتر آشنا شوید.
