کدام بذر ها برای کشت در گلخانه مناسب‌ترند؟
با پیشرفت و گسترش جوامع بشری و همچنین افزایش نیاز به مواد غذایی خصوصا در کشورهای درحال توسعه، کشت گلخانه ای محصولات کشاورزی یک ضرورت شده است. مزایای متعددی برای کشت گلخانه ای قابل تعریف است، حفظ منابع خاک و آب و مدیریت بهتر انرژی از مزایای کشت گلخانه ای است. البته مدیریت منابع و خصوصا انرژی در گلخانه های با تجهیزات نظارت بر نحوه مصرف و محاسبه درست ورودی و خروجی گلخانه بیشتر امکان پذیر است.
گلخانه ها عمدتا به دو صورت خاکی و هیدروپونیک توسعه پیدا می کنند. گلخانه های خاکی نسبت به هیدروپونیک از حساسیت کمتری برخوردار هستند اما در کشت هیدروپونیک نظارت باید به شکلی موثر و دقیق انجام شود تا نتیجه حاصل به لحاظ اقتصادی به صرفه و بازارپسند باشد.
در این مطلب به ویژگی هایی که بذر های انتخابی برای کاشت در گلخانه ها باید داشته باشند خواهیم پرداخت:
بذر های گلخانه ای چه ویژگی هایی دارند؟
محصولات گلخانه ای محبوب و پرمصرف مثل گوجه فرنگی، خیار و.. بذر های با ویژگی های متمایز از سایر بذر های متعارف و معمولی دارند. برای اینکه بتوانید بذر مناسب برای گلخانه انتخاب کنید باید نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
- اصالت بذر:
بذر هایی که برای گلخانه ها یا حتی فضای باز توسعه پیدا می کنند باید به لحاظ اصالت تولید قابل استناد باشند و شرکت تولید کننده آن بتواند منشا بذر را به صورت دقیق مشخص نماید. در صورتی که بذر غیر اصل و یا با اصالت شبهه دار تهیه و استفاده کنید، نتیجه حاصل هرگز مطلوب نخواهد بود و مشکلاتی از قبیل آفات و بیماری های بذر زاد که در نتیجه آن نابودی بسیاری از بوته ها رخ خواهد داد، عدم بازارپسندی محصول دیگر مشکلی است که می توان برای بذر های غیر اصل متصور شد.
- رقم بذر:
ارقام تجاری برای کشت و کار در مقیاس های وسیع توسعه یافته اند که ویژگی های قابل ملاحظه ای داشته و سبب می شود تا نرخ بازدهی نهایی کشت در گلخانه و هزینه های نگهداری از آن کاهش داشته باشد. ارقام تجاری متعددی برای گیاهانی مثل خیار، گوجه فرنگی و.. وجود دارند و استفاده از آن ها برای کاشت در گلخانه اولویت بالاتری دارد.
- نرخ جوانه زنی بذر:
یکی از شاخص هایی که به کمک آن کیفیت بذر سنجیده می شود، نرخ جوانه زنی آن است. این بدان معنی است که از تعداد مشخصی از یک رقم از بذر یک گیاه، در بازه زمانی مشخص و استاندارد، چه تعداد بذر جوانه خواهند زد و گیاهچه سالم تولید خواهند کرد.
این نرخ معمولا به صورت درصدی بیان می شود و بذر های با نرخ جوانه زنی بالای 80 درصد بذر های خوبی تلقی می شوند و می توان از آن ها در کشت های گلخانه ای بهره گرفت.
- مقاومت به آفات و بیماری ها:
موضوع مهمی که در کشت های گلخانه ای از اهمیت بالایی برخوردار می باشد، انتخاب بذر های ارقامی است که به نحوی توسعه یافته اند تا در برابر بیماری های مهمی مثل بیماری های قارچی و ویروسی از خود مقاومت نشان دهند. همچنین این ارقام می توانند در برابر حمله آفات نیز مقاومت نسبی از خود نشان دهند که در شرایط گلخانه ای این موضوع به دلیل خطرات حمله حشرات مکنده مثل تریپس و سفید بالک از اهمیت بالایی برخوردار است، این آفات همچنین می توانند ناقل بیماری های ویروسی خطرناکی مثل ویروس روگوز یا چروکیدگی گوجه فرنگی باشند.
در کشت های هیدروپونیک، مقاومت گیاه در برابر بیماری های قارچی بسیار با اهمیت است زیرا در این کشت ها حمایت خاک از دست رفته است و با کوچکترین تنش و حمله بیمارگر بوته از پای در خواهد آمد.
- نرخ برداشت محصول:
همواره میزان برداشت در سطح کشت یک موضوع بسیار با اهمیت در کشت و کار های مختلف می باشد. این موضوع در گلخانه ها از اهمیت و حساسیت بالاتری برخوردار است زیرا حجم بالایی از نهاده و انرژي به خدمت گرفته می شود و در کنار آن هزینه های جاری برای مدیریت گلخانه نیز باید در نظر گرفته شود.
بذر های ارقامی که تناژ در هکتار پایینی دارند برای کشت گلخانه ای مناسب نخواهند بود و این بذر ها در نهایت به ضرر اقتصادی منجر می شوند. همواره باید سعی شود تا از ارقام پرمحصول و با کیفیت بازارپسند در کشت های گلخانه ای استفاده شود زیرا در برخی ارقام نرخ تولید بالا اما کیفیت پایین است و باید ارقامی انتخاب شوند که هر دو شاخص را در سطح قابل قبولی ارائه دهند.
- دوره رشد:
بذر های ارقام مختلف گیاهان اعم از فلفل، گوجه فرنگی، خیار و.. طی یک دوره رشدی مشخص از رشد رویشی به زایشی وارد خواهند شد و پس از آن دوره رسیدگی میوه متفاوتی نیز خواهند داشت. در این بین بذر های ارقامی که بتوانند طی یک دوره رشدی مشخص و هم سو با نیاز بازار محصول نهایی را در تناژ مناسب تولید کنند اولویت بالاتری در استفاده دارند.
- بازارپسندی:
کشاورزان و گلخانه داران به ناچار براساس نیاز و تقاضای بازار اقدام به تولید یک محصول کشاورزی خاص خواهند کرد تا با این روش بتوانند برگشت سرمایه خود را تضمین کرده و خلاء نیاز در بازار را نیز برطرف کنند.
محصولات گلخانه ای پرمصرف مثل گوجه فرنگی و یا خیار، اشکال مختلفی دارند که هر کدام ویژگی های مختلفی مثل تیپ رشد (گرد یا تخم مرغی در گوجه فرنگی)، رنگ، طعم و مزه دارند و براساس سلیقه مصرف کننده ارقام بخصوصی بیشترین تقاضا را دارند. بهترین راه برای تضمین برگشت سرمایه این است که بذرهای ارقامی انتخاب شوند که بیشترین بازارپسندی را دارند.
- نیاز های محیطی و تغذیه ای:
مدیریت منابع در گلخانه بخش مهمی از مدیریت سرمایه و برگشت سرمایه را شامل می شود و بدون رعایت این موضوع نمی توان انتظار آورده اقتصادی مناسبی برای گلخانه دار داشته باشیم. برخی ارقام وجود دارند که نیاز آن ها به آب و مواد مغذی و یا حساسیت آن ها نسبت به شرایط فیزیکوشیمیایی خاک و آب مثل سختی و یا شوری آب و خاک کمتر است.
استفاده از کودهای شیمیایی و یا کود های ارگانیک در گلخانه ها از اهمیت زیادی برخوردار است و در ارقام مختلف ممکن است این نیاز در مراحل مختلف متفاوت باشد بنابراین اطلاع از نیاز غذایی یک رقم و تهیه بذر مناسب می تواند در مدیریت این موضوع نقش مهمی ایفا کند.
در مناطقی که دسترسی آن ها به آب شیرین با کیفیت مطلوب پایین است، استفاده از این ارقام اولویت بالاتری دارد زیرا هم به حفظ منابع محیطی کمک کرده و هم هزینه های نگهداری را پایین خواهد آورد و در نهایت محصول با کیفیت قابل قبولی را نیز ارائه خواهد داشت.
جمع بندی
انتخاب بذر برای کاشت در گلخانه موضوعی حساس و حیاتی بوده و به نوعی می توان گفت که بخش بزرگی از شکست یا موفقیت در کشت و کار گلخانه ای در گرو انتخاب بذر با کیفیت و اصالت و همچنین سازگاری بالا در منطقه تحت کشت است. در این مطلب ویژگی هایی که باید برای انتخاب بذر مناسب در گلخانه مدنظر داشته باشید بررسی شدند تا بتوانید بذرهای با ویژگی مناسب و متناسب با شرایط و نیاز بازار منطقه خود تهیه کنید.
