مزایای کاربرد کودهای آمینواسید در کشاورزی
مزایای کاربرد کودهای آمینواسید در کشاورزی
همانطور که می‌دانید گیاهان برای رشد و توسعه به ترکیبات و عناصر مختلفی نیاز دارند. این ترکیبات و عناصر به دو دسته عناصر ریزمغذی و کم مصرف و عناصر پرمصرف تقسیم می‌شوند. هرموجود زنده‌ای برای ساخت بخش‌های مختلف خود تحت عنوان بافت‌ها و یا انجام فرایندهای مختلف زیستی، به پروتئین‌ها نیاز خواهند داشت. پروتئین‌ها در بخش‌های مختلف بدن تمام موجودات زنده یافت می‌شوند و در شکل‌های مختلفی وجود دارند که وظایف بخصوصی در محل بکارگیری خود خواهند داشت.
پروتئین‌ها از واحدهای کوچکتر ساختاری به نام آمینواسید ساخته می‌شوند. آمینواسیدها مولکول‌های زیستی هستند که از کربن، نیتروژن، هیدروژن و اکسیژن ساخته می‌شوند. زمانی که چند آمینواسید با یکدیگر پیوند برقرار کنند مولکول زیستی بزرگتری ساخته خواهد شد که پروتئین نام خواهد گرفت.
یکی از مهمترین عناصری که برای ساخت آمینواسیدها و در نهایت پروتئین‌ها لازم است عنصر نیتروژن می‌باشد که گیاه برای بدست آوردن این عنصر باید با صرف انرژی از خاک آن را جذب کند آن هم در صورتی که به فرم قابل جذب در دسترس باشد. برای اینکه ساخت پروتئین‌ها و انجام فرایندهای زیستی در گیاه با سرعت بیشتری انجام شود از کودهای آمینواسیدی در زراعت‌های مختلف استفاده می‌شود.
انواع آمینواسید و کاربرد آن‌ها
حدود بیست نوع آمینواسید در گیاهان مختلف وجود دارند که هر کدام از آن‌ها فعالیت بخصوصی را انجام می‌دهند و در صورتی که این آمینواسیدها و در نهایت پروتئین حاصله از آن‌ها در دسترس نباشد بخشی از فعالیت گیاه مختل خواهد شد و نتیجه آن آسیب پذیری و بروز مشکلات متعدد خواهد بود.
اسیدهای آمینه‌ای که در فرایند فتوسنتز و سنتز کلروفیل نقش دارند آمینواسیدهای آلانین (Alanine)، آرژینین (Arginine) و گلیسین (Glycine) است. طبیعی است اگر این آمینواسیدها در گیاه کم یافت شوند فرایند فتوسنتز در گیاه دچار اختلال خواهد شد و گیاه با ضعف در رشد و توسعه مواجه خواهد شد.
یکی از ویژگی‌های یک گیاه سالم و قوی داشتن ریشه‌های سالم و گسترده است تا بتواند مواد غذایی و آب را به خوبی و در میزان مورد نیاز برای گیاه فراهم کند. پیری زودرس در هر گیاهی یکی از نقاط منفی در فرایند رشدی محسوب می‌شود. گروهی از اسید آمینه‌ها در فرایند پیری تاخیر ایجاد می‌کنند و توسعه و گسترش ریشه را بهبود می‌بخشند که این آمینواسیدها شامل آرژینین (Arginine) و متیونین (Methionine) می‌باشد. کم بودن میزان این آمینواسیدها در گیاه سبب بروز پدیده پیری زودرس و همچنین ایجاد ریشه‌های ضعیف می‌شوند.
برگ‌ها و ساقه‌ها در هر گیاهی بخش مهم گیاه محسوب می‌شود و در گیاهان علوفه‌ای از این بخش استفاده مستقیم خواهد شد و در گیاهانی مثل درختان میوه این بخش‌ها درواقع قسمت اصلی برای ساخت غذای گیاه طی فرایند فتوسنتز و در نهایت تولید میوه و محصول می‌باشد. در نتیجه سلامت این قسمت‌ها برای تولید محصول با کیفیت لازم و ضروری است. اسید آمینه گلیسین (Glycine) فرایند توسعه شاخه‌ها و برگ‌ها را در گیاهان مختلف به عهده خواهد داشت.
مشابه موجودات زنده، گیاهان نیز سیستم ایمنی مخصوص به خود را دارند که در صورت بروز آلودگی این سیستم یا فرایند آلودگی را مختل می‌کند و یا در صورت بروز آلودگی توسط عوامل بیماری‌زا آن را محدود و مهار می‌کند. از اسید آمینه‌های دخیل در این فرایند می‌توان به لیزین (Lysine) و گلیسین (Glycine) اشاره کرد.
جیبرلین‌ها (Gibberellins) گروهی از ترکیبات مهم و یا به عبارت دقیق‌تر، هورمون‌ها و یا تنظیم کننده‌های گیاهی در گیاهان هستند که در فرایندهایی مثل جوانه‌زنی بذرها، طویل شدن ریشه و ساقه، گلدهی و الگوی ایجاد میوه دخالت دارد که تولید و سنتز آن‌ها وابسته به وجود اسید آمینه لوسین (Leucine) و پرولین (Proline) است.
منابع تامین آمینواسید در کودهای آمینواسیدی
آمینواسیدهایی که در محصولات مختلف شرکت‌های تولیدی کودهای کشاورزی بکار گرفته می‌شوند از منابع مختلفی تامین می‌شوند. این منابع آمینواسیدی می‌تواند از بخش‌های مختلف گیاهی یا جانوری تامین شوند. منابع جانوری ممکن است از کلاژن موجود در بافت مو و یا پوست تامین شوند و منابع گیاهی آمینواسیدها، زباله‌های گیاهی مثل بقایای گیاهی سویا و یا غلات تهیه می‌شود.
روش‌های مختلفی برای تهیه آمینواسیدها از منابع مختلف وجود دارند که به بررسی هرکدام خواهیم پرداخت. دو روش عمده برای تهیه آمینواسیدها روش هیدرولیز اسیدی (Acid hydrolysis) و روش هیدرولیز آنزیمی (Enzymatic hydrolysis) وجود دارند که به توضیح مختصر هر یک خواهیم پرداخت:
- روش هیدرولیز اسیدی:
در مقایسه با روش هیدرولیز آنزیمی، روش هیدرولیز اسیدی روش ابتدایی و ارزان‌تر محسوب می‌شود. این روش برپایه‌ی جوشاندن طولانی مدت پروتئین همراه با محلول اسید است. به دلیل وجود اسید در این روش، میزان آسیب به آمینواسیدها بالا خواهد رفت بنابراین راندمان تولید آمینواسید کاهش خواهد یافت و کیفیت آن کمتر خواهد بود.
- روش هیدرولیز آنزیمی:
تولید آمینواسید با این روش مشابه روش هیدرولیز اسیدی است اما با این تفاوت که این روش نسبت به هیدرولیز اسیدی تلفات کمتری خواهد داشت و نیاز به کاربرد اسید ندارد و به جای آن از یک آنزیم ویژه استفاده می‌شود. این آنزیم درواقع پیوندهای بین آمینواسیدهای موجود در یک واحد پروتئینی را تجزیه می‌کند و به زیرواحدهای سازنده آن که آمینواسیدها باشند بدل می‌کند. در این روش میزان آمینواسیدهای آزاد در محلول نهایی بسیار بالاتر خواهد بود و کیفیت محصول نیز بالاتر می‌باشد.
مزایای بکاربردن آمینواسید در گیاهان مختلف
براساس ویژگی‌های گفته شده در خصوص انواع آمینواسیدها و کاربردهای آن در رشد گیاه، اهمیت این مولکول زیستی بیشتر آشکار می‌شود. برای اینکه گیاه بتواند نسبت به انواع تنش‌های زنده و غیر زنده از خود مقاومت نشان دهد و رشد مناسبی داشته باشد باید پروتئین‌های لازمه را در دسترس داشته باشد.
زمانی که گیاه با یک تنش سخت مواجه می‌شود، کاربرد کودهای آمینواسید می‌تواند در برگشت گیاه به حالت عادی نقش داشته باشد. درواقع این موضوع سبب می‌شود تا گیاه انرژی کمتری برای جذب ترکیبات سازنده آمینواسیدها و پروتئین‌ها صرف کند و فرایندهای بازسازی قسمت‌های آسیب دیده، انجام فرایند فتوسنتز را به بهترین شکل انجام دهد.
انواع کودهای آمینواسیدی
بسته به شرکت‌های تولید کننده کودهای آمینواسیدی، این محصول در انواع مایع و پودری در بازار یافت می‌شوند. کودهای آمینواسیدی پودری که در خاک بکارگرفته می‌شوند که می‌توان گفت بهتر جذب گیاه خواهد شد اما بیشتر کودهای آمینواسیدی بازار به صورت محلول‌های غلیظ یافت خواهند شد.
زمان مصرف کودهای آمینواسیدی بسته به هر مرحله رشدی می‌تواند متفاوت باشد و تعیین این موضوع که آیا کود آمینواسیدی بکارگرفته شود یا خیر برعهده کارشناسان گیاهپزشکی می‌باشد.
جمع‌بندی
ترکیبات آمینواسیدی یکی از انواع ترکیباتی هستند که در جنبه‌های مختلفی می‌توانند کاربرد داشته باشند که یکی از این جنبه‌ها کاربرد آن در کشاورزی می‌باشد. مشابه هر نهاده دیگری در کشاورزی در مصرف این ترکیبات نیز نباید افراط به خرج داد و تنها در صورت صلاح‌دید و تجویز کارشناسان کشاورزی از این کود در محصول خود استفاده کنید.
