مهمترین نکات و اصول راه اندازی و احداث باغ
باغداری و پرورش درختان میوه یکی از شاخه های کشاورزی است که از سابقه طولانی نیز برخوردار می باشد. درختان میوه طیف وسیعی از انواع مختلف دانه دار، هسته دار و.. را شامل می شود که براساس اقلیم می توان اقدام به پرورش چند گروه از این درختان نمود. درختان میوه برخلاف گیاهان زراعی به سرعت محصول نخواهند داد و پس از کاشت نهال باید چند سال صبر نمود تا به بار بنشینند و وارد فاز بهره برداری تجاری شوند از این رو احداث باغ و انجام احداث اصولی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا سرمایه اولیه هدر نرود. در این مقاله به بررسی اصول احداث باغات درختان میوه پرداخته خواهد شد تا با اصول آن بیشتر آشنا شوید.
احداث باغ جدید
برای احداث باغ جدید در یک منطقه باید به یک سری اصول و ویژگی های منطقه توجه داشته باشید تا بتوانید از یک سری آسیب ها جلوگیری کنید. در این بخش به بررسی این اصول و توضیح آن ها می پردازیم:
- دما:
یکی از فاکتورهای مهم برای پرورش درختان در باغات این است که آن درختان با دمای محیط سازگاری داشته باشند. بسیاری از درختان میوه با فرارسیدن فصل سرما وارد فاز خواب زمستانه می شوند و در بهار مجددا رشد رویشی را آغاز می کنند، محیطی که درختان میوه در آن رشد می کنند باید بتواند نیاز سرمایی آن ها را تامین کند در غیر این صورت فرایند رشد و گلدهی با اختلال مواجه خواهد شد.
یکی از آسیب های رایج دما، سرمای دیررس بهاره است که در بسیاری از درختانی که زود گلدهی دارند مثل بادام و زردآلو موجب خسارت می شود. این شکل از سرمازدگی در دشت ها و زمین های باز بیشتر از مناطق کوهپایه ای می باشد. برای مقابله با این آسیب باید در دامنه تپه ها درختان زود گل ده را در شیب شمالی و دیر گل ده را در شیب جنوبی کشت کنید.
- نور:
درختان و اصولا گیاهان برای رشد به نور کافی نیاز دارند، در بعضی مناطق میزان ساعات آفتابی در سال ممکن است کمتر از نیاز گیاهی یک سری درختان میوه باشد، بنابراین باید از کاشت این درختان در این مناطق اجتناب کنید و درختانی سازگارتر را در آن محل کشت کنید. در صورتی که نور کافی به درختان در یک باغ نرسد، محصول تولید شده رنگ و طعم خوبی نخواهد داشت حتی اگر تغذیه گیاهی آن ها به خوبی انجام شده باشد.
- انتخاب محل مناسب:
یکی از مهمترین مراحلی که در احداث باغ باید به آن توجه شود انتخاب محل کاشت درختان است که باید براساس اصول زیر باشد:
در قدم اول باید براساس آمار چندساله سازمان هواشناسی احتمال وقوع سرمای دیررس بهاره بررسی شود تا براساس آن نوع درختان زود یا دیر گلده انتخاب شود.
در اراضی که شیب های رو به جنوب دارند میزان نور بیشتری را در فصل بهار دریافت می کنند و زودتر گرم می شوند و در فصل پاییز دیرتر سرد خواهند شد، در این شرایط اگر منطقه مستعد سرمای دیررس بهاره باشد احتمال وقوع سرمازدگی در بهار بیشتر است زیرا درختان زودتر شکوفه خواهند داد.
- بررسی شرایط خاک منطقه:
درختان بخش زیادی از مواد مغذی خود را به صورت طبیعی از خاک دریافت می کنند و سایر کمبود ها باید از طریق کودآبیاری یا محلول پاشی جبران شود اما در مبحث احداث باغ نکاتی حائز اهمیت است که در این بخش به آن ها خواهیم پرداخت:
خاک یک منطقه که برای کاشت درختان انتخاب می شود باید فاقد لایه سخت و یا کفه های رسی باشد، بهترین بافت خاک برای کاشت نهال های درختان میوه، بافت لومی-شنی یا متوسط می باشد. سایر بافت های خاک مثل خاک های سبک یا سنگین نیز تاحدی قابلیت اصلاح دارد.
زهکشی برای آبیاری درختان یکی دیگر از عوامل موثر می باشد زیرا در صورت فقدان زهکشی مناسب و ایجاد شرایط ماندابی شاهد بروز انواع پوسیدگی های ریشه و طوقه خواهیم بود. بالا بودن سطح آب های زیرزمینی نیز ممکن است برای درختان مشکل آفرین باشد.
سایر شاخص های شیمیایی خاک مثل اسیدیته و شوری را نیز باید براساس آزمون خاک تعیین نمود و براساس آن سازگارترین درختان را انتخاب کرد.
میزان آب در دسترس در یک منطقه می تواند عامل تعیین کننده و تاثیرگذار برای پرورش درختان میوه باشد، در صورتی که میزان بارندگی سالانه در یک منطقه مطابق با نیاز آبی آن درخت نباشد و همچنین میزان آب در دسترس و با کیفیت مطلوب پایین باشد باید نسبت به استفاده از درختان سازگارتر اقدام کنید تا نتیجه مطلوب و اقتصادی حاصل شود.
تهیه نهال با رقم مناسب
یکی از کلیدی ترین مراحل احداث یک باغ، انتخاب رقم و نهال سالم و مناسب می باشد. در صورتی که از ارقام حساس و یا کم بارده استفاده شود ممکن است باغ احداث شده به سطح مطلوب بهره برداری اقتصادی نرسد، بنابراین باید براساس دستورالعمل زیر نسبت به تهیه نهال سالم اقدام کنید:
نهالی که از ارقام مختلف درختان برای کاشت انتخاب می کنید در صورت پیوندی بودن باید پایه و پیوندک آن مشخص باشد، از تهیه نهال های پیوندی که پایه و پیوند آن فاقد شناسنامه هستند خودداری کنید.
بهتر است تا از نظر سن، نهال های یک ساله (از زمان پیوند) و یا دوساله (از زمان کاشت بذر در خزانه) برای کاشت در باغ استفاده شود.
نهال پیوندی که برای کاشت استفاده می شود باید یک تنه باشد و فاقد گره و هرگونه ناهنجاری در ناحیه پیوند باشد. ریشه، تنه و شاخه های یک نهال نباید آسیب داشته باشد و پوست این نواحی باید روشن، فاقد هرگونه ناهنجاری باشد.
در یک نهال پیوندی فاصله محل پیوند از سطح زمین نباید کمتر از 15 سانتی متر باشد. در بسیاری از درختان میوه که برای کاشت در باغاتی که به روش مکانیزه نگهداری می شوند این فاصله باید بیشتر نیز باشد.
نهال مورد استفاده باید دارای گواهی اصالت باشد که از سمت موسسه تحقیقات ثبت و گواهی نهال و بذر ارائه می شود. این گواهی شامل نام تولید کننده، نام نهال، رقم پایه و پیوندک، کد نهالستان و شماره مجوز تولید می باشد.
توجه به آفات و بیماری های رایج در منطقه
یکی از مشکلات اساسی که باغداران برای پرورش درختان میوه مختلف با آن رو به رو هستند، آفات و بیماری هایی است که میزان و کیفیت محصولشان را تهدید می کند. بسیاری از این آفات و بیماری ها در مراحل اولیه ممکن است سبب از بین رفتن نهال ها شده و نیاز به کاشت مجدد آن ها خواهد بود.
پیش از انتخاب یک رقم و یا یک نوع از درخت میوه باید منطقه را به لحاظ آفات و بیماری هایی که به این درخت حمله می کنند بررسی کنید تا در صورتی که این درخت حساسیت بالایی داشته باشد از کاشت آن صرف‌نظر کنید تا از هدر رفتن سرمایه جلوگیری شود.
کاشت نهال
پس از گذراندن موفقیت آمیز مراحل یاد شده، حال نوبت به کاشت نهال ها در بستر می باشد، برای این منظور باید براساس اصول زیر عمل کنید:
پیش از اینکه یک نهال را در گودال حفر شده بکارید بهتر است تا فرایند ضدعفونی ریشه را انجام دهید. برای این منظور باید یک محلول دوغاب مانند از یک قارچکش مثل ایپرودیون کاربندازیم که یک ترکیب تماسی-سیستمیک است استفاده کنید، ریشه نهال را در این ترکیب فرو ببرید تا به خوبی به آن آغشته شود. با انجام این کار هم رطوبت اطراف ریشه تامین می شود و هم عوامل بیماری زا از بین خواهند رفت.
پس از ضدعفونی ریشه ها باید اقدام به حفر گودال برای کاشت نهال کنید، متناسب با اندازه نهال باید گودالی حفر کنید که طوقه نهال توسط خاک احاطه نشود و محل پیوند نیز از سطح خاک و تماس با آب فاصله داشته باشد. معمولا عمق این گودال ها به فاصله یک متر از سطح زمین می باشد. برای کاشت نهال باید آن را در ترکیبی از 10 کیلوگرم خاک رس و 5 کیلوگرم کود دامی پوسیده قرار دهید و سپس با خاکی که از عمق گودال برداشته شده است آن را پر می کنیم. بهتر است تا خاک رویی با خاکی که از عمق زمین بیرون می‌آید مخلوط نشود.
می‌توانید برای استحکام نهال در گودال با کمک پا یا بیل خاک اطراف آن را محکم و فشرده کنید تا خاک به اطراف ریشه بچسبد.
جمع‌بندی
رعایت اصول احداث باغ براساس نیاز درختان چه از نظر تغذیه و چه از نظر فاکتورهای محیطی از عوامل موفقیت در باغداری است و شما با رعایت این اصول قدم های اول برای بهره برداری اقتصادی از یک باغ را محکم خواهید برداشت و سایر اقدامات از قبیل تغذیه گیاهی، مبارزه با آفات و بیماری ها و.. به شکل موثرتری نتیجه خواهند داد و سبب حفظ سرمایه خواهد شد.
در این مطلب به بررسی اصول احداث باغات درختان میوه پرداخته شد تا با این نکات و روش ها بیشتر آشنا شوید و بتوانید به بهترین شکل از یک باغ بهره برداری اقتصادی داشته باشید.
