شناسایی و مبارزه با برخی آفات انباری مهم
شناسایی و مبارزه با برخی آفات انباری مهم
از گذشته دور تا به امروز و از زمانی که انسان با کشاورزی آشنا شد همواره درپی آن بود تا به نحوی محصولات کشاورزی خود را از گزند تهدیدات مختلف در امان نگهدارد. یکی از مهمترین تهدیداتی که همواره محصولات کشاورزی را چه در مزرعه و چه در انبار در معرض نابودی قرار دادند آفات هستند. آن دسته از آفاتی که محصولات کشاورزی انبار شده را مورد تغذیه قرار می‌دهند آفات انباری نام دارند. این آفات در منازل، سیلوهای بزرگ، کشتی‌ها و هواپیماها که برای حمل و نقل محصولات کشاورزی استفاده می‌شوند می‌توانند یافت شوند.
در این مقاله به بررسی چند مورد از مهمترین آفات انباری که می‌توانید در منزل یا انبار مشاهده کنید می‌پردازیم:
- سرخرطومی برنج:
این آفت یکی از مهمترین آفات برنج است که در صورت عدم رعایت نکات در انبارداری صحیح می‌تواند خسارت کامل به برنج، چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی وارد می‌کند. این آفت که نام علمی آن Sitophilus oryzae می‌باشد یک سرخرطومی است که نوعی از سوسک‌ها طبقه‌بندی می‌شود. این آفت چه در مراحل اولیه زندگی و چه در مراحل بلوغ برای برنج خسارت‌زا می‌باشد.
- شپشه دندانه دار:
این آفت در بین حبوبات و برنج یافت می‌شود و در مراحل لاروی (کرم) و کمی در مراحل بلوغ به محصولات انباری خسارت وارد می‌کند. این حشره در بین مردم به جوجه معروف است. ترجیح غذایی این آفت حبوبات، برنج، عدس و گندم است. در صورت عدم وجود این محصولات به غلات دیگر مثل ماکارونی و خشکبار حمله می‌کند. فضولات این حشره در محصولات انباری می‌نوانند سبب ایجاد انواع حساسیت‌ها شوند.
- سوسک کشیش:
این حشره نیز از دانه‌های غلات تغذیه می‌کند و دامنه میزبانی بالایی نیز دارد. مرحله لاروی (کرم) و بلوغ این آفت به دانه‌های غلات با نشاسته بالا مثل گندم و ذرت و برنج حمله می‌کنند. از علائم خسارت این حشره بر روی غلات، سوراخ‌های متعدد که در اثر تغذیه آفت بوجود آمده است می‌باشد. در صورت نبود غلات با نشاسته بالا در انبار به محصولات دیگر مثل سیب زمینی و خشکبار حمله می‌کند. این آفت فقط در محیط انبار حاوی غلات دیده می‌شود و در فضای خارج از انبار دیده نمی‌شود.
- شب‌پره هندی:
این آفت در منازل و انبارها دیده می‌شود. مراحل لاروی (کرم) این حشره به همه نوعی از مواد غذایی خشک و نیمه خشک حمله می‌کند و اگر به این موارد دسترسی نداشته باشد می‌تواند از الیاف مختلف از قبیل کاغذ و پارچه تغذیه می‌کند. این حشره در صورتی که بالغ شود به شب پره بدل می‌شود و این حشره جذب نور شده و در شب آشکار می‌شود.
- لمبه گندم:
منشا اصلی این آفت از هندوستان است ولی با مرور زمان به مناطق مختلف جهان پراکنده شدند. در ایران این آفت جزو آفات قرنطینه‌ای محسوب می‌شود اما امروزه در ایران نیز یافت می‌شود. این آفت در ابتدا به گندم و جو حمله می‌کند اما درصورت عدم وجود این محصولات می‌تواند به برنج، ذرت و دیگر محصولات انباری خسارت سنگین وارد کند. بقولات در ایران مورد حمله این آفت قرار می‌گیرند. خسارت این آفت مربوط به مرحله لاروی (کرم) می‌باشد و حشره بالغ تغذیه ندارد.
- سوسک چرم و فرش:
ترجیح این حشره به پوست خام که دارای پروتئین باشد می‌باشد.لاشه حیوانات، استخوان، دانه‌های غلات، شفیره کرم ابریشم و.. تغذیه می‌کند. این حشره در سال 1 نسل و در صورت مناسب بودن شرایط دمایی و محیطی تا 2 نسل تولید می‌کند.
- سوسک سیاه قالی:
این حشره در حالت بالغ خود در باغات و روی گل‌ها و در انبارها یافت می‌شوندو فرم بالغ این حشرات به دلیل داشتن تغذیه کم عامل خسارت عمده نیستند. حالت لاروی (کرم، قبل از بلوغ) می‌تواند خسارت هنگفتی به فراورده‌های خشک از قبیل خز، منسوجات پشمی، ماهی خشک، پر، پوست، مو، فرش و.. وارد کند. منسوجاتی که به مدت طولانی در کمدها یا انبارها نگهداری شوند و مراقبتی از آنها به عمل نیاید مورد حمله این آفت قرار می‌گیرند. یکی از بزرگترین تهدیداتی که مجموعه‌ها و موزه‌ها را هدف قرار می‌دهد این آفت می‌باشد.
- موش‌ها:
این جانوران به سبب داشتن دندان‌هایی که همواره در حال رشد هستند برای کنترل این وضعیت مجبور به جویدن اجسام مختلف از قبیل محصولات انباری هستند و به این طریق سبب ایجاد خسارت می‌شوند. در تمام انبارها این آفت به عنوان یک عامل مخرب چه از نظر نابودی بسته‌بندی محصولات و چه از نظر خسارت کیفی به محصولات طبقه بندی می‌شود. مشکل دیگر وجود موش‌ها در انبارها فضولات و موی این جانور می‌باشد که سبب کاهش کیفیت آرد و نان حاصل از آن و مشکلاتی از قبیل حساسیت‌ها یا بیماری‌های متعدد می‌باشد.
مبارزه با آفات انباری:
مبارزه با این جانوران براساس روش‌های متعدد فیزیکی و شیمیایی انجام می‌شود. از روش‌های فیزیکی می‌توان به جلوگیری از ورود این آفات به محل نگهداری محصولات کشاورزی است. محل انبارها باید از ویژگی‌هایی که طبق استانداردهای کشوری و بین‌المللی تعربف شده تاسیس شوند. تهویه مناسب، عدم ذخیره‌سازی محصولات قدیمی در کنار محصولات جدید و ضدعفونی انبار پس از خروج محصولات قدیمی از انبار قبل از ورود محصولات جدید با روش‌های شیمیایی نظیر استفاده از سموم تدخینی و مایع باید انجام گیرد. مقررات قرنطینه‌ای به جهت عدم ورود آفات به مرز‌های کشور می‌تواند کمک بزرگی به کاهش خسارت این دسته از آفات به محصولات مختلف کند. کاربرد سموم آفتکش در محیط انبار تحت شرایط استاندارد و حفاظت شده می‌تواند به کاهش جمعیت این دست از آفات کمک کند.
در منازل و بخصوص محیط آشپزخانه که محل نگهداری از انواع ادویه‌جات و غلات از قبیل حبوبات، عدس، آرد، برنج و.. می‌باشد باید توجه ویژه‌ای به حفاظت از آنها در برابر آفات مختلف شود. بدین منظور باید همواره فراورده‌های آردی و خشکبار و غلات خشک را در محیطی خشک و خنک نگهداری کرد. ادویه‌جات باید در ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی که عایق مناسبی دارند استفاده شود. محیط آشپزخانه و منزل همواره باید تمیز نگهداشته شود تا از جذب حشرات و موجودات موذی جلوگیری شود. در نهایت درصورت مشاهده هرگونه آفت در غلات و محصولات نامبرده استفاده از آنها باید متوقف شود چرا که می‌تواند عامل حساسیت یا در موارد خاص بیماری‌هایی را برای انسان ایجاد کند. کاربرد سموم آفتکش آفات انباری در منازل به دلیل خطرناک بودن بیش از حد آنها توصیه نمی‌شود و باید اصول و فرایندهای لازم جهت جلوگیری از ورود این آفات به منازل را در اولویت قرار داد.
