کاشت و نگهداری گل ارکیده
کاشت و نگهداری گل ارکیده
گیاه ارکیده متعلق به خانواده گیاهی Orchidaceae است که شامل تعدادی نزدیک به هزار جنس و 25 هزار گونه از این گیاهان گلدار و جذاب می‌شود. این گیاه به صورت جهانی پراکندگی دارد بخصوص در نواحی مرطوب و گرمسیری جهان. کلمه ارکیده، به انگلیسی، Orchid از کلمه یونانی Orchis مشتق شده است.
گیاه ارکیده درواقع یک گیاه چند ساله و خاکزی و یا رورست است که ترجیح می‌دهد بر روی دیگر گیاهان رشد کند تا اینکه در خاک ریشه بزند. آن دسته از ارکیده‌هایی که بر روی دیگر گیاهان رشد می‌کنند و رشد آن‌ها به صورت پیچک است، ریشه‌های اسفنجی دارند که رطوبت هوا را جذب می‌کند. بسیاری از ارکیده‌ها توانایی ساخت مواد مغذی خود را دارند اما گروهی از آن‌ها به صورت ساپروفیتی بر روی بافت‌های آلی مرده رشد می‌کنند.
در این مقاله به معرفی انواع ارکیده و روش کاشت و نگهداری آن‌ها خواهیم پرداخت:
انواع گل ارکیده
گل ارکیده در انواع مختلفی وجود دارند که هرکدام ویژگی‌های گیاه‌شناسی خاص خود را دارند و می‌توانید از آن‌ها برای زینت بخشیدن به فضای منزل و یا باغچه خود استفاده کنید. در این بخش به معرفی چند مورد از انواع این گیاه زینتی محبوب می‌پردازیم:
- ارکیده کاتاستوم
این نوع از ارکیده بومی نواحی آمریکای مرکزی در کشورهای مکزیک و آرژانتین است. این ارکیده عادت رشد رورستی دارد و این نوع از رشد را در نواحی جنگلی بسیار مرطوب می‌توان مشاهده کرد. این گیاه در فصل زمستان وارد مرحله استراحت می‌شود و برگ‌های خود را از دست می‌دهد و در آغاز فصل رشد مجددا برگ‌های جدید تولید می‌کند. آبیاری منظم و نور کافی از نیازهای این گیاه برای گلدهی است.
- ارکیده سیمبیدیوم:
ارکیده قایقی نام دیگر این نوع از ارکیده است که یک گیاه همیشه سبز محسوب می‌شود. در این گیاه به صورت عمومی ساقه دیده نمی‌شود اما ممکن است ساقه باریکی در بعضی گونه‌ها دیده شود. ساقه در این گیاه به شکل ساختاری شبیه به پیاز تغییر کرده است. این گیاه بومی آسیا و استرالیاست.
- گل ارکیده وندا:
جنس وندا از خانواده ارکیده چیزی در حدود 90 گونه را شامل می‌شود که همگی متعلق به خانواده ارکیده هستند. اعضای این جنس بخاطر گل‌های بسیار خوش رنگ و با دوام، معطر و زیبا معروف هستند و قیمت بالایی نیز دارند. این جنس در شرق آسیا، آفریقای جنوب شرقی و گینه نو پراکندگی دارد. نگهداری این گیاه نیاز به فراهم شدن نور زیاد همراه با دمای مناسب، در حدود 25 درجه سلسیوس است.
- ارکیده براساوولا:
ارکیده براساوولا با گل‌های معطر خود شناخته می‌شود که حشرات گرده افشان را به خود جلب می‌کند. بوی خوش این گل تنها در شب پخش می‌شود تا بتواند شب‌پره‌ها را برای گرده افشانی به خود جلب کند. میزان ماندگاری گل‌ها در بین گونه‌ها متفاوت است. این گونه یکی از انواع مقاوم از ارکیده محسوب می‌شود و برای تازه‌کارها مناسب می‌باشد.
کاشت گل ارکیده
برای کاشت گل ارکیده در گلدان باید یکسری نکات را رعایت کنید تا گیاه شما رشد مناسبی داشته باشد. بستر کشت گل ارکیده باید به گونه‌ای باشد که تهویه ریشه به خوبی انجام شود. بسته به نوع ارکیده، می‌توانند به خوبی در انواع بسترهای کشت مثل پشم سنگ، پوست صنوبر، پیت ماس، ریشه خزه، کوکوچیپس، پرلیت و.. رشد کنند.
ارکیده‌هایی که حالت رورستی دارند را می‌توان بر روی گیاهان دیگر رشد داد. بستر کشت‌های نام برده شده را می‌توان با هم در ترکیب استفاده کرد.
برای کاشت ارکیده در گلدان جدید، باید به آرامی گیاه را از گلدان قدیمی خارج کرد و بخش زیادی از توده‌های اطراف ریشه را به آرامی جدا کرد. سپس به دنبال ریشه‌های بیمار و پوسیده بگردید. این ریشه‌ها ظاهری سیاه دارند و نرم و ضعیف هستند. برای جداسازی بافت‌های ریشه از ابزار باغبانی مناسب و ضدعفونی شده استفاده کنید.
در مرحله بعد گیاهتان را به یک گلدان جدید که در آن بستر کشت مناسب استفاده شده بکارید. به طوری که گیاه در گلدان محکم مستقر شود. پس از مدتی ریشه گیاه در بستر کشت رشد کرده و پخش خواهد شد.
نکته‌ای که در خصوص گلدان گیاه ارکیده وجود دارد این است که باید برای کاشت این گیاه از یک گلدان با ساختار روشن استفاده کرد به نوعی که ریشه گیاه قابل دیدن باشد و یا اینکه گلدان حفره و شیارهایی داشته باشد.
نیازهای گل ارکیده
- نیاز به رطوبت در گل ارکیده:
ارکیده‌های گرمسیری نیاز رطوبتی بالا در حدود 60 تا 80 درصد دارند. در شرایط منزل و فضای بسته باید رطوبت به اشکال مختلف مثل انواع دستگاه‌های رطوبت ساز ویا جزیره‌ها همراه با قلوه سنگ استفاده کرد تا رطوبت این گیاه تامین شود.
- نیاز نوری گل ارکیده:
ارکیده‌های گیاهانی به شدت نور دوست هستند و باید در طول روز بین 12 تا 14 ساعت نور دریافت کنند. نور مستقیم شدید در ساعات ظهر ممکن است به این گیاه آسیب بزند بنابراین باید نور دریافتی توسط این گیاه را مدیریت کرد. در شرایط نگهداری منزل، باید از لامپ‌های رشد استفاده کرد تا نور مورد نیاز گیاه تامین شود.
- نیاز آبی گل ارکیده:
گل‌های ارکیده معمولا نسبت به خشکی مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند تا آبیاری زیاد. برای گل ارکیده هیچ شرایطی کشنده‌تر از شرایط غرقابی نخواهد بود. در صورت غرقاب شدن ریشه‌های این گیاه دچار خفگی خواهد شد و گیاه از بین خواهد رفت. بنا بر قانون کلی، ارکیده‌ها باید زمانی آبیاری شوند که بستر کشت آن‌ها به خوبی خشک شده باشد و این وضعیت بسته به شرایط محیطی ممکن است هر هفته یکبار رخ دهد. زمانی که اقدام به تعویض گلدان می‌کنید ممکن است گیاهتان تا چند ماه رشد نداشته باشد و در این مدت باید میزان آبیاری را خیلی کم کنید.
- نیاز کودی ارکیده:
از آنجایی که بستر رشد ارکیده مواد مغذی بخصوصی ندارد، باید کوددهی را به صورت مرتب در برنامه نگهداری این گیاه قرار داد. برای این منظور از کودهای ارکیده که به صورت مایع هستند و مخصوص به این گیاه ساخته شده‌اند استفاده کنید و تنها زمانی از این کودها استفاده کنید که گیاهتان درحال رشد است. استفاده از کودهای جلبک دریایی به صورت مه‌پاشی نیز می‌تواند به رشد بهتر گیاهتان کمک کند.
تکثیر گل ارکیده
تکثیر ارکیده از طریق بذر بسیار دشوار است و به همین دلیل سریع‌ترین راه برای تکثیر این گیاه، روش‌های غیرجنسی است. در این بخش به این روش‌ها خواهیم پرداخت:
می‌توان برای تکثیر ارکیده از روش قلمه ساقه استفاده کنید. برای این منظور باید در فصل بهار و پس از اتمام گلدهی اقدام کرد. برای این منظور باید از ساقه گیاه مادری که گره دارد استفاده کنید. محلی در حدود 2 سانت بالا و پایین گره را در ساقه مشخص کرده و برش ایجاد کنید. ساقه جدا شده را در محیط کشتی ترکیبی با پیت ماس همراه با کوکوپیت به صورت افقی قرار دهید و برای تامین رطوبت، روی این مجموعه را با نایلون شفاف بپوشانید.
پس از مدتی برگواره ها از این قلمه شروع به رشد خواهند کرد و در نهایت گیاهچه‌ای حاصل می‌شود که قابل انتقال به گلدان دیگر است.
یکی دیگر از روش‌های تکثیر گیاه ارکیده تقسیم بوته است که یک روش منحصر به فرد محسوب می‌شود و در ارکیده‌هایی که چند پیاز داشته باشند می‌توان این کار را انجام داد. باید عمل برش و تقسیم بوته را بین پیاز سوم و چهارم انجام داد و گیاه جدا شده را در گلدان جداگانه کاشت تا رشد کند.
آفات و بیماری‌های ارکیده
گیاه ارکیده توسط عوامل زیادی تهدید می‌شود که در این بخش به معرفی این عوامل و راه های مقابله با آن خواهیم پرداخت:
- شته‌ها:
شته‌ها به طیف وسیعی از گیاهان و گیاهان زینتی حمله می‌کنند و موجب ضعف آن‌ها می‌شوند. جوانه‌ها درصورت تغذیه توسط شته‌ها، اگر باز شوند، گل‌های آن لکه دار خواهند شد. برای حذف شته‌ها از سموم تماسی حشره‌کش شیمیایی مثل کلرپیریفوس و یا پالیزین استفاده کنید.
- پوسیدگی سیاه:
این بیماری در اثر فعالیت بیمارگر قارچی ایجاد می‌شود و در شرایط بسیار مرطوب بروز می‌کند. گیاهان کوچک دچار گیاهچه‌میری و گیاهان بالغ در بخش‌های مختلف دچار آسیب خواهند شد. برای جلوگیری از بروز این مشکل باید آب مصرفی برای آبیاری و آب‌پاشی ضدعفونی باشد و از گلدان تمیز و عاری از بیماری استفاده کنید. تهویه گیاه نیز باید به خوبی انجام شود.
- شپشک‌های آردآلود:
یکی از آفات فراگیر در گیاهان زینتی، شپشک‌های آردآلود هستند. این آفت با تغذیه از شیره گیاهی سبب ضعف در گیاه خواهد شد و همچنین منظره ناخوشایندی را به گیاهتان خواهد داد. برای رهایی از این آفت در منزل می‌توانید با کمک یک اسفنج و پارچه نرم که آغشته به الکل ضدعفونی است اقدام به حذف شپشک‌ها کنید. آفتکش‌های تماسی و صابون‌های کشاورزی نیز در حذف این آفت موثر هستند.
- بیماری‌های ویروسی:
بیماری‌های ویروسی عموما به وسیله حشرات مکنده مثل شته‌ها تریپس‌ها منتقل می‌شوند. گیاهان آلوده ممکن است علائمی از خود بروز ندهند ولی در صورت بروز علائم در برگ‌ها و یا گل‌ها، به صورت شکستگی در رنگ، بروز لکه‌های حلقوی، بروز حالت موزاییک در بخش‌های مختلف و یا بدشکلی برگ‌ها و گلبرگ نمایان خواهد شد. آلوده شدن گیاه به بیماری‌های ویروسی درمان نخواهد داشت و تنها تقویت گیاهان و جلوگیری از بروز بیماری با حذف آفات مکنده راه‌های موثر در کنترل بیماری‌های ویروسی محسوب خواهند شد.
جمع‌بندی
گل ارکیده در رنگ‌ها و انواع مختلف وجود دارد که می‌توانند زینت بخش هر باغچه و یا منزلی باشد. در این مقاله به معرفی این گیاه زینتی خاص و روش‌های نگهداری آن پرداخته شد تا بتوانید گل ارکیده سرحال و شاداب داشته باشید.
