آشنایی با سوسک کلرادو و مبارزه با آن
سیب زمینی یکی از محصولات کشاورزی پرکاربرد و پر طرفدار در کشور ما و دنیا می باشد که بخش قابل توجهی از تامین غذای جامعه را بر عهده دارد. این گیاه پس از برنج به عنوان پرمصرف ترین و مهم ترین محصول کشاورزی شناخته می شود و این به دلیل اهمیت بالای این محصول است. سیب زمینی گیاهی چند ساله است که هدف از کاشت آن برداشت غده های سرشار از نشاسته می باشد.
این گیاه با ارزش هدف حمله طیف وسیعی از آفات و بیماری ها قرار می گیرد که یکی از این موارد سوسک کلرادوی سیب زمینی می باشد. در این مطلب به معرفی این آفت و راه های مبارزه با آن می پردازیم:
معرفی سوسک کلرادو
سوسک کلرادو با نام علمی leptinotarsa decemlineata یکی از آفات مخرب سیب زمینی است که برای اولین بار در رشته کوه های راکی در ایالات متحده آمریکا روی یک گیاه وحشی از خانواده سولاناسه مشاهده شد. پس از رایج شدن کشت و کار سیب زمینی در این کشور این آفت به تخمگذاری و تغذیه از سیب زمینی گرایش پیدا کرد و از میزبان علف هرز خود فاصله گرفت و در اواخر قرن 19 میلادی با غده های بذری آلوده به اروپا منتقل شد.
در ایران سوسک کلرادو برای اولین بار در سال 1363 در استان اردبیل مشاهده شد که با زمستان های سرد آن منطقه سازگاری کامل دارد. سوسک کلرادو علاوه بر سیب زمینی می تواند از دیگر گیاهان خانواده سولاناسه مثل بادمجان، گوجه فرنگی، فلفل و.. تغذیه کند.
این آفت در حالت بلوغ سوسکی با ابعاد 10 تا 12 میلی متر طول و 0.6 میلی متر عرض می باشد. فرم بدن بیضی شکل بوده و بالپوش ها زرد رنگ و روی هر بالپوش 5 نوار مشکی دیده می شود.
رنگ تخم ها در این حشره زرد و بیضوی بوده و به صورت دسته ای و عمودی روی سطح پشتی برگ های سیب زمینی یا سایر میزبان های آن قرار داده می شود. لاروهای این سوسک به رنگ قرمز آجری بوده و بند های شکمی آن دارای برجستگی مو دار می باشد که در طرفین هر بند شکمی یک لکه سیاه مشخص وجود دارد.
زیست شناسی سوسک کلرادو
یکی از راه های مبارزه با آفات مختلف، شناخت مراحل زیستی آن ها و دریافتن مراحل حساس برای مبارزه با آن‌ها می باشد تا بدین ترتیب بتوان به شکلی موثر و کارآمد با آن ها مبارزه نمود. در خصوص سوسک کلرادو چرخه زیستی به شرح زیر می باشد:
زمستان گذرانی سوسک کلرادو در اعماق مختلف خاک به صورت حشره بالغ می باشد و پس از اتمام فصل سرما و فرا رسیدن بهار، با افزایش دما تا 12 درجه سلسیوس، این آفت از خاک خارج شده و فعالیت خود را از سر می‌گیرد.
سوسک هایی که از محل زمستان گذرانی خارج شده اند پس از 2 تا 3 روز استراحت روی سطح خاک و با گرم شدن بیشتر هوا شروع به پرواز و تغذیه از برگ ها و جوانه های گیاه میزبان خود می کنند. تغذیه از بخش های هوایی چند روز زمان میبرد و پس از آن جفتگیری انجام داده و حشرات ماده این سوسک تخم های خود را در سطح پشتی برگ در دسته های 20 تا 80 عددی قرار می دهند. هر حشره ماده این سوسک می تواند تا 2400 تخم بگذراد.
برای چرخه رشد سوسک کلرادو می توان تا 4 سن لاروی مشاهده کرد که بین هر مرحله یک بار پوست اندازی رخ خواهد داد. لازم به ذکر است تفریخ شدن تخم ها در دمای کمتر از 12 درجه رخ نخواهد داد و تخم ها باید در دمای حداقلی 12 درجه سلسیوس و بالاتر باشند. دماهای بالای 35 درجه سلسیوس نیز برای آفت کشنده محسوب می شود. لارو سن آخر پس از تکمیل دوره زندگی خود به عمق 10 تا 25 سانتی متری یا بیشتر از خاک رفته و در لانه های گلی درون خاک به شفیره تبدیل خواهند شد.
بخش قابل توجهی از جمعیت سوسک کلرادو در یک مزرعه سیب زمینی به زیر خاک رفته و وارد یک دوره استراحت 1 تا 3 ساله می شوند اما بخشی نیز ممکن است در سطح مزرعه باقی بمانند و نسل دوم آفت را تشکیل دهند. روند تغذیه نسل دوم مشابه نسل اول خواهد بود، این گروه در اواخر تابستان و اوایل پاییز وارد فاز دیاپوز شده به همان شکل زمستان گذرانی می کنند.
در بهار آینده خروج حشرات بالغ از خاک تدریجی بوده و این حشرات بالغ قدرت پرواز خوبی تا فواصل طولانی دارند که خود یک منبع مهم آلودگی در منطقه می باشد.
علائم خسارت سوسک کلرادو
سوسک کلرادو در مراحل بالغ و لاروی از برگ های سیب زمینی تغذیه می کنند به شکلی که در یک بوته سیب زمینی مسن تنها ساقه های آن باقی خواهد ماند. در صورت تغذیه این سوسک از بوته جوان نابودی کامل آن مورد انتظار است. میزان خسارتی که این آفت می تواند به یک مزرعه سیب زمینی وارد کند تا 50 درصد تخمین زده می شود.
مبارزه با سوسک کلرادو
برای مبارزه با سوسک کلرادوی سیب زمینی نیاز است تا یک برنامه تلفیقی با روش های شیمیایی و زراعی به کار گرفته شود تا به خوبی آفت کنترل شود.
برای این منظور لازم است تا همواره مزرعه بررسی شود و به محض مشاهده آفت مبارزه شروع شود. می توان یک پارچه سفید زیر بوته های مشکوک قرار داد و با تکان دادن بوته هر حشره ای که از آن به زمین افتاد را بررسی کرد.
به منظور مبارزه غیر شیمیایی با این آفت می توان از روش های زیر کمک گرفت:
1.تنظیم تاریخ کاشت
- شخم عمیق بلافاصه پس از برداشت محصول
- یخ آب زمستانه
- ارقام مقاوم
- تناوب با محصولات غیر میزبان برای 2 تا 3 سال.
مبارزه شیمیایی
در صورتی که مزرعه دچار آلودگی های غیرقابل جبران شد نیاز به سمپاشی با ترکیبات حشره‌کش می رسد. به منظور مبارزه با این آفت می توانید از سمومی مثل اسپینوساد با نام تجاری تریسر با دز 75 میلی لیتر در هکتار و یا سم فوزالون (فولن) با دز 2 تا 3 لیتر در هکتار استفاده کرد.
جمع بندی
سیب زمینی یکی از محصولات کشاورزی مهم و با ارزش اقتصادی بالاست و سوسک کلرادو نیز یکی از آفات مهم این محصول می باشد که باید برای برداشت محصول اقتصادی از این گیاه با این آفت به خوبی مبارزه کرد. در این مطلب به معرفی سوسک کلرادو و راه های شناسایی و مبارزه با آن پرداخته شد.
