کوکوپیت یا پیت ماس، کدام برای گیاه شما مناسب تر است؟
به منظور کاشت و نگهداری از گیاهان مختلف می توان از بستر کشت های مختلفی بهره گرفت. این بستر کشت ها هرکدام ویژگی های خاصی دارند که به منظور رفع نیاز یک گیاه یا تامین یک شاخص خاص و مهم در رشد تهیه و تولید شده اند. استفاده صحیح از این موارد می تواند منجر به افزایش رشد و بهبود وضعیت عمومی گیاه شود در حالی که فقدان آن می تواند برای گیاه مضر یا آغازگر مشکلات بعدی باشد.
در این مطلب به بررسی دو بستر کشت مهم و پرمصرف، پیت ماس و کوکوپیت می پردازيم تا موارد مصرف هر یک و کاربرد آن ها مشخص تر شود:
معرفی کوکوپیت و پیت ماس
کوکوپیت یکی از معروف ترین اجزای تشکیل دهنده بستر کشت های رایج به صورت صنعتی و دستی می باشد. این بستر کشت ویژگی های مثبت بسیار زیادی دارد و از این رو در کشت های مختلف مانند کشت نشا و کشت های خاکی و هیدروپونیک از آن استفاده می شود.
کوکوپیت درواقع همانطور که از اسم آن پیداست، از میوه نارگیل و درواقع پوسته خارجی آن که از الیاف پوشیده شده تهیه می شود. این الیاف پس از جمع آوری تمیز شده و با کمک دستگاه های پرس، به قالب های در ابعاد مختلف تبدیل خواهد شد. قالب های کوکوپیت را می توان با کمی آب و با استفاده از دستکش باغبانی از هم باز نمود و مورد استفاده قرار داد.
پیت ماس یکی دیگر از بستر کشت های شناخته شده در کشاورزی و خصوصا کشت های گلخانه ای می باشد. این ترکیب، کودی مبتنی بر کمپوست خزه بوده که به صورت طبیعی از برخی نقاط در طبیعت استخراج شده و به مصرف می رسد.
پیت ماس به انگلیسی نیز به همین نام peat moss شناخته می شود و نام دیگر آن اسفاگنوم یا خزه اسفاگنوم است. پیت ماس درواقع ذغال سنگ نارس است که در محیط های کم نور، سرد و مرطوب و تحت شرایط خاص تشکیل می شود و از این رو ترکیبی ارزشمند و کمیاب محسوب می شود. کشور های منطقه آمریکای جنوبی، کشور های حوزه اسکاندیناوی، روسیه و کانادا بیشترین ذخایر پیت ماس را دارند.
پیت ماس حجم زیادی در مقایسه با وزن کم آن دارد و این ویژگی کمک می کند تا خاک های سنگین سبک تر شوند و در کنار آن مواد مغذی خاک نیز افزایش یابد.
مزایا و معایب کوکوپیت
هر بستر کشتی براساس کاربری خود مزایا و معایبی دارد از این رو باید براساس نیاز خود از ان ها استفاده کرد. در این بخش به بررسی مزایا و معایب کوکوپیت می پردازیم:
مزایای کوکوپیت:
- کوکوپیت منشا طبیعی داشته و ضرری برای محیط و گیاه نخواهد داشت.
- به لحاظ قیمت، معمولا کوکوپیت های رایج از قیمت مناسبی برخوردار هستند.
- در بسیاری از موارد برای پرورش گیاهان قابل استفاده است.
- در کشت های مدرن خصوصا هیدروپونیک، استفاده از کوکوپیت رواج زیادی دارد.
- ظرفیت نگهداشت آب آن بالاست و می تواند تنش خشکی را کاهش دهد.
- افزایش تخلخل خاک و سبک شدن بستر کشت با استفاده از کوکوپیت.
- عاری بودن آن از تخم حشرات آفت و عوامل بیمارگر گیاهی.
- می توان با به اتمام رسیدن کشت در کوکوپیت آن را شستشو داده د مجددا مورد استفاده قرار داد.
معایب استفاده از کوکوپیت:
- یکی از مشکلات استفاده از کوکوپیت، وجود نمک های مضر در بافت آن بوده که برای بسیاری از گیاهان سمی است.
- در فرایند بسته بندی کوکوپیت از ترکیبات ضدعفونی استفاده می شود تا عاری از بیماری و آفت شود از این رو این ترکیبات باقی مانده روی کوکوپیت می تواند مشکل آفرین شود.
- برخی عناصر مثل آهن، کلسیم و منیزیم در کوکوپیت احتمال بلوکه شدن دارند و این به دلیل تبادل یونی بالای کوکوپیت می باشد.
- تغذیه روزانه در صورت کاشت گیاه در کوکوپیت الزامی است که این موضوع خصوصا در کشت های هیدروپونیک از اهمیت بالایی برخوردار است.
مزایا و معایب پیت ماس
در بخش قبل با مزایا و معایب کوکوپیت آشنا شدیم و دانستیم که براساس این مزایا و معایب اولویت استفاده ما ازدآن بستر چگونه باشد. در این بخش به بررسی مزایا و معایب پیت ماس خواهیم پرداخت:
مزایای استفاده از پیت ماس:
- پیت ماس می تواند ماده آلی خاک های فقیر را به خوبی افزایش دهد.
- به لحاظ اسیدیته، کمی اسیدی تا خنثی می باشد.
- بالا بودن تخلخل این خاک می تواند سبب افزایش هوادهی شده و جذب اکسیژن ریشه در خاک های رسی بیشتر شود.
- این بستر توانایی جذب و نگهداری آب تا 20 برابر حجم خود داراست و آن را به مرور در دسترس گیاه قرار می دهد.
معایب استفاده از پیت ماس:
معایبی که می توان برای پیت ماس ذکر کرد انگشت شمار است زیرا در بسیاری از موارد این بستر برای انواع گیاهان مناسب است.
- فاقد مواد مغذی است. پیت ماس در محیط های فقیر از نظر مواد مغذی تشکیل می شود و باید برای تغذیه گیاهان از کود های دیگر کمک گرفت.
- پیت ماس به دلیل کمیابی و سختی در استخراج و فرایند صادرات آن محصولی گران قیمت محسوب می شود.
- پیت ماس منبعی تجدید ناپذیر است که برای تشکیل شدن به هزاران سال زمان نیاز دارد و از این رو منبعی با ارزش و رو به اتمام محسوب می‌شود.
- این بستر کشت اسیدیته آن در محدوده اسیدی قرار دارد و برای رشد و پرورش گیاهان با نیاز اسیدیته قلیایی مناسب نیست و باید از اصلاح کننده های pH در این بستر استفاده شود.
- استفاده نادرست از این بستر کشت با ویژگی های مثبت می تواند منجر به پوسیدگی های ریشه شود.
پیت ماس یا کوکوپیت؟
در بخش های قبلی با مزایا و معایب و ویژگی های هر کدام از این ترکیبات آشنا شدیم و حال نوبت به این می رسد که از کدام ترکیب برای پرورش گیاهان استفاده کنیم؟
به منظور استفاده از این ترکیبات باید ابتدا نیاز به آن ها مشخص شود. در هنگام کاشت گیاهان زینتی باید توجه صود آیا اسیدیته مورد نیاز گیاه در بازه اسیدی قرار دارد یا خیر؟ اگر اینطور است از پیت ماس باید استفاده شود تا شرایط برای رشد گیاه فراهم شود.
نیاز آبی گیاه چقدر است؟ گیاهانی که به رطوبت برای رشد نیاز دارند و این رطوبت باید همواره در اطراف ریشه و خاک سطحی وجود داشته باشد استفاده از کوکوپیت بهترین گزینه است.
در کشت های هیدروپونیک یکی از گزینه های مناسب برای بستر کشت کوکوپیت است زیرا نسبت به کارایی خود به صرفه بوده و قابلیت استفاده مجدد با رعایت نکات بهداشتی دارد و می تواند آب را به خوبی حفظ کرده و محیط مناسبی برای رشد و جذب اکسیژن ریشه ایجاد کند.
در خصوص گیاهان زینتی معمولی و رایج در فضای سبز و یا منازل، توصیه می شود تا با نسبتی متعادل از هر دو ترکیب استفاده شود تا گیاه از هر جهت تامین و حمایت شود. همچنین از ترکیب کوکوپیت و پیت ماس به همراه پرلیت می توان ترکیبی ایده‌آل برای کاشت و پرورش انواع نشا های سبزی و صیفی استفاده کرد.
یکی از کاربرد های کوکوپیت، رشد دادن قلمه در آن است. تهیه قلمه انواع گیاهان و کاشت آن در کوکوپیت می تواند سرعت ریشه دار شدن را بیشتر کرده و قلمه های سالم تولید کرد.
در گیاهان حساس به شوری و سختی آب حتما از کوکوپیت های با شوری مشخص و استاندارد تهیه کنید و یا درصورت لزوم اقدام به شستشوی کوکوپیت کنید تا شوری آن کاهش پیدا کند.
برای پرورش گیاهان با بافت گوشتی مثل کاکتوس ها و ساکولنت ها باید از خاک شنی استفاده کرد و استفاده از این ترکیبات در این خصوص توصیه نمی شود.
جمع بندی
پیت ماس و کوکوپیت دو بستر کشت مهم و پر استفاده در کشاورزی و باغبانی هستند. این دو بستر کشت مبایا و معایب خاص خود را دارند که باید براساس نیاز خود از آن ها استفاده کرد بنابراین برتری خاصی بین این دو بستر کشت وجود ندارد. در این مطلب به مقایسه دو بستر کشت پیت ماس و کوکوپیت پرداخته و مزایا و معایب هر یک بررسی شد تا با موارد کاربرد آن ها بیشتر و بهتر آشنا شوید.
