تفاوت کودهای ارگانیک و شیمیایی

امروزه با گسترش و رونق کشاورزی، تنوع مواد و ابزارآلات مورد استفاده هم بیشتر شده است. به طوری که انواع مختلفی از کودها در بازار موجود هستند. همین تنوع ممکن است شما را در انتخاب نوع کود مورد نیاز گیاهانتان کمی گیج کند و ندانید باید از کدام‌ کود استفاده کنید. ما در ادامه این مقاله قصد داریم با مقایسه بین کودهای ارگانیک و کود شیمیایی شما را از سردر گمی نجات دهیم و در انتخاب بهترین کود به شما یاری رسانیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

مقایسه کودهای ارگانیک و کودهای شیمیایی

کودهای شیمیایی و ارگانیک را می‌توان از چند جنبه با هم مقایسه کرد. در ادامه این دو نوع کود را از چند وجه با هم مقایسه خواهیم کرد:

منبع استخراج

انواع کودهای ارگانیک از منابعی مثل مواد معدنی، میکروب‌ها، ضایعات ارگانیک، گیاهان دریایی، کودهای حیوانی، اجساد حیوانات و گیاهان، پیت و لئوناردیت که اسید هیومیک استخراج می‌شوند.

این در حالی است که کودهای شیمیایی ضایعات غیرطبیعی، گازهای موجود درهوا، تولیدات معدنی و عناصر شیمیایی استخراج می‌شوند.

نحوه عملکرد و ساز و کار

عملکرد کودهای ارگانیک به این صورت است که این نوع کودها موادی را که از طبیعت دریافت کرده‌اند به خاک و گیاه برمی‌گردانند. علاوه بر این، کودهای طبیعی هم برای خاک و هم برای گیاه خاصیت اصلاح ‌کنندگی دارند. این نوع کود در خاک نفوذ کرده و به تدریج به ریشه و ساقه گیاه رسیده و آن را تغذیه می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت خاکی که کود طبیعی داشته باشد، به مرور ساختار منظم تری پیدا کرده و به نوعی تهویه طبیعی مجهز می‌شود.

کودهای شیمیایی قابلیت انحلال‌پذیری بالایی دارند و به محض اضافه شدن به خاک، باعث ایجاد تغییراتی بر روی خاک یا گیاه مورد نظر، می‌شوند. البته بهتر است بگوییم اثرات کود شیمیایی تنها بر روی گیاه است و فایده‌ چندانی برای خاک ندارد.

پایداری محیط زیست

اگر از کودهای طبیعی به طور درست استفاده شود، هیچ ضرری برای گیاه، خاک، انسان و محیط زیست نخواهند داشت. در واقع منبع این کودها مواد ارگانیکی است که از دل طبیعت به دست آمده و انسان هیچ دخالتی در فرآیند تشکیل آن نداشته ‌است. بنابراین کوچک ترین آسیبی از جانب کودهای ارگانیک، برای محیط زیست وجود ندارد. علاوه بر این، سمومی که از طریق استفاده مکرر از کودهای شیمیایی وارد خاک و آب‌های زیرزمینی شده‌اند نیز با اعمال کودهای طبیعی دفع می‌شوند.

این در حالی است که کودهای شیمیایی از جنبه‌های مختلف به محیط زیست آسیب می‌رسانند. یکی از مهم‌ترین آسیب‌های استفاده از کودهای شیمیایی، وارد کردن سموم و ترکیبات مضر به رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی است.

علاوه بر آن، کودهای شیمیایی تعادل و توازن موجود میان عناصر طبیعی خاک را مختل می‌کنند. کودهای شیمیایی میزان ازت موجود در خاک را نیز بالا می‌برند و با این کار باعث می‌شوند که نفوذپذیری خاک به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته و انحلال‌پذیری عناصر درون آن نیز کم شود. همچنین قابلیت خاک برای حفظ رطوبت و مواد مغذی درون خاک، با وجود ازت اضافه به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از مواد مضری که کودهای شیمیایی به محیط زیست وارد می‌کنند، نیترات است. نیترات ماده‌ای است که سبزیجات، میوه‌ها و آب آشامیدنی مورد استفاده انسان را سمی کرده و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلامت انسان وارد می‌کند.

میزان NPK

سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم که تحت عنوان کود NPK شناخته می‌شوند، نقش اصلی را در رشد گیاه و سرسبز بودن آن ایفا می‌کنند. انواع کودهای ارگانیک دارای NPK طبیعی هستند، اما سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در کود طبیعی نسبت به کود شیمیایی کمتر است. بنابراین به زمان بیشتری برای اثرگذاری نیاز دارند. از طرفی گیاه و خاک زمان بیشتری را تحت تأثیر NPK طبیعی سبز و حاصلخیز باقی می‌مانند.

کود شیمیایی که سه عنصر NPK یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم به صورت مصنوعی به آن اضافه شده باشد، خیلی سریع عمل می‌کند. لازم به ذکر است که همانطور که گیاهان با کود مصنوعی زودتر سبز می‌شوند، خیلی زود هم سرسبزی خود را از دست می‌دهند. بنابراین کودهای مصنوعی باید به طور مرتب به خاک اضافه شوند.

سرعت اثرگذاری

همانطور که گفتیم سرعت اثرگذاری کودهای طبیعی کمتر از سرعت اثرگذاری کودهای شیمیایی است. ولی این موضوع نه تنها نقصی برای کودهای طبیعی محسوب نمی‌شود، بلکه به نوعی مزیت نیز هست. در واقع می‌توان گفت کود طبیعی آهسته و پیوسته عمل می‌کند.

خاکی که کود ارگانیک داشته باشد مواد مغذی را به مرور به گیاه می‌رساند و همین موضوع باعث می‌شود که اثرات مثبت این کود نیز برای مدت زمان بیشتری باقی بمانند. در واقع با استفاده از کود ارگانیک فرصتی به آن برای رشد و باروری گیاه می‌دهیم و نتیجه این فرصت، سرسبز ماندن طولانی مدت گیاه و رشد مداوم آن است.

کودهای شیمیایی سرعت اثرگذاری بالایی داشته، اما تأثیرات آن‌ها موقتی و زودگذر است. گیاهانی که از کودهای شیمیایی تغذیه می‌کنند، به سرعت رشد کرده و به سرعت هم خشک و پژمرده می‌شوند.

اثرگذاری بر خاک

کودهای رگانیک نقش تهویه‌ای برای خاک ایفا می‌کنند. این نوع کودها در بافت خاک تخلخل ایجاد کرده و فاصله متناسبی بین ذرات آن ایجاد می‌کنند. بنابراین خاک دارای کود طبیعی اکسیژن بیشتری دریافت کرده و به همان میزان اکسیژن بیشتری نیز به گیاه می‌رساند. علاوه بر آن، رطوبت خاک با وجود کودهای طبیعی حفظ شده و به تدریج به گیاه رسانده می‌شود.

این در حالی است که کودهای شیمیایی نه تنها مزیتی برای خاک ندارد، بلکه آسیب‌های فراوانی نیز به آن وارد می‌کنند. از جمله این اثرات منفی می‌توان به خشک شدن، نمکی شدن، ضعیف شدن و نابارور شدن و... اشاره کرد. کودهای مصنوعی یک بافت سفت در سطح خاک ایجاد کرده و مانع نفوذ آب، نور و هوا به درون لایه‌های زیرین خاک می‌شوند.

کیفیت محصول نهایی

محصول نهایی زمین‌هایی که از کودهای طبیعی تغذیه کرده‌اند، سالم است. کودهای ارگانیک میوه، سبزیجات، صیفی‌جات و دانه‌های بی‌ضرر، خوش ‌طعم و پرخاصیتی به بار می‌آورد.

محصولاتی که در زمین حاوی کود شیمیایی عمل می‌آیند، ممکن است درشت‌تر باشند و یا ظاهر بی نقصی داشته‌ باشند، اما خاصیت چندانی ندارند. میوه و سبزیجاتی که به کمک کودهای شیمیایی تولید می‌شوند، به سلامت انسان آسیب وارد کرده و به نوعی عامل بیماری می‌باشند.

 صرفه اقتصادی

کودهای ارگانیک با اینکه ممکن است گران‌تر از کودهای شیمیایی باشند، اما با این حال صرفه اقتصادی بیشتری دارند. به کارگیری کودهای طبیعی به معنای تقویت تدریجی و متداوم خاک و گیاه است. بنابراین نیازی به استفاده مکرر از کود و تقویت‌کننده برای خاک نیست. از طرفی کودهای طبیعی ساختار خاک را اصلاح کرده و کیفیت آن را ارتقا می‌دهند. بنابراین با استفاده از کودهای ارگانیک می‌توانید سال‌های سال از زمین کشاورزی یا باغ میوه خود استفاده بهینه داشته باشید. علاوه بر این‌ها، کودهای ارگانیک رطوبت خاک را برای مدت زمان زیادی حفظ می‌کنند و همین باعث کاهش نرخ مصرف آب می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت کودهای طبیعی حاصلخیزی خاک و باردهی گیاه را رونق بخشیده و موجب سودآوری اقتصادی می‌شود.

شاید کودهای شیمیایی نسبت به کودهای طبیعی قیمت پایین‌تری داشته ‌باشند، اما استفاده مکرر و دائم از آن‌ها ضربه‌های جبران ‌ناپذیری به صنعت کشاورزی و کسب ‌وکار باغداران و مزرعه ‌داران وارد می‌کند.

مزایای کودهای ارگانیک

• بهبود بخشیدن به ساختار خاک و افزایش توانایی آن برای نگهداری از آب و مواد مغذی.
• افزایش سلامت و مقاومت خاک و گیاهان با استفاده مداوم از کودهای ارگانیک.
• افزایش کارایی مواد مغذی.
• افزایش محتوای مواد آلی در خاک.
• تقویت میکروب‌های مفید
• حاصلافزایش حاصلخیزی خاک
• بهبود بخشیدن به بافت، زهکشی و هوادهی خاک
• بهبود ویژگی های کیفی محصول و همچنین عملکرد آن‌.
• با سازگاری با محیط زیست
• کودهای ارگانیک تجدید پذیر، پایدار و دوستدار محیط زیست هستند.

معایب کودهای ارگانیک

• قبل از رها شدن مواد مغذی در خاک، میکروارگانیسم ها باید اجزای آلی را تجزیه کنند. از آنجایی که موجودات زنده برای انجام وظایف خود به دمای مناسب و آب کافی نیاز دارند و اثربخشی کودهای ارگانیک توسط همین عوامل محدود می شود. بنابراین اثرگذاری کودهای ارگانیک ممکن است خیلی بیشتر از کودهای شیمیایی طول بکشد.
• با توجه به قوانین طبیعت، ساز و کار کودهای ارگانیک به این صورت است که قرار نیست به محض اینکه به وارد زمین شدند، مواد مغذی را آزاد کنند. باید صبور باشید. درواقع ممکن است در ماه اول تا زمانی که برنامه اول شکسته شود، برای گیاهانتان با کمبود مواد مغذی مواجه شوید.
• نسبت‌های تغذیه‌ای اغلب نامعلوم است و درصد کل آن‌ها کمتر از درصد کل مواد مغذی موجود در کودهای شیمیایی است. با این حال، برخی از محصولات ارگانیک در مواد مغذی خاصی بالاتر است.

مزایای کودهای شیمیایی

• از آنجایی که مواد مغذی بلافاصله به گیاهان دسترسی دارند، بهبود به سرعت رخ می دهد.
• برای تجزیه و تحلیل دقیق نسبت به مواد مغذی مورد نیاز، بسیار مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند.
• برچسب گذاری استاندارد باعث می‌شود که نسبت ها و مواد شیمیایی به راحتی قابل درک باشد.
• کودهای شیمیایی نسبتا ارزان هستند.

معایب کودهای شیمیایی

• کودهای شیمیایی عمدتا از منابع غیر قابل احیا از جمله سوخت‌های فسیلی ساخته می‌شوند.
• آن‌ها گیاهان را رشد می‌دهند، اما هیچ چیز برای حفظ خاک ندارند.
• پرکننده ها زندگی و سلامت خاک را ترویج نمی‌دهند و حتی بسته هایی با برچسب “کامل” حاوی مواد فرسوده ضروری برای بهبود ساختار خاک نیستند. در واقع، کودهای شیمیایی جایگزین بسیاری از عناصر کمیاب به حساب می‌آیند.

کود ارگانیک بهتر است یا کود شیمیایی

به طور معمول، کودهای شیمیایی نسبت به کودهای طبیعی سریع‌تر در دسترس گیاه قرار می‌گیرند، به این دلیل که حلالیت این نوع کود در آب بیشتر بوده و ساختار آن‌ها به گونه‌ای است که گیاه می‌تواند راحت‌تر و سریع‌تر از آن‌ها استفاده کند. درواقع می‌توان گفت کاستی یا نقطه ضعف کودهای مصنوعی در برابر کودهای طبیعی این است که کودهای شیمیایی خیلی راحت‌ می‌توانند بیش از اندازه مصرف شوند، که البته همین می‌تواند باعث شود این گیاه بسوزد. علاوه بر این، کودهای مصنوعی همانند کودهای طبیعی، قادر به تامین و پشتیبانی از منافع جمعیت میکروبی خاک نیستند.

سخن پایانی

تا اینجا متوجه شدیم که کودهای شیمیایی هیچ گونه ماده طبیعی به خاک اضافه نمی‌کنند، بنابراین خاکی که حاوی کود شیمیایی است، به مرور ضعیف و کم‌رمق می‌شود. این درحالی است که کودهای ارگانیک هم برای خاک و هم برای گیاه خاصیت اصلاح‌کنندگی دارند. ما در این مقاله سعی کردیم تفاوت‌های کود ارگانیک و کود شیمیایی را به طور کامل بررسی کنیم و مزایا و معایب هرکدام را نیز بررسی کردیم. در مجموع می‌توان گفت کود ارگانیک مزایای بسیار بیشتری داشته و گزینه مناسب تری است. با این حال امیدواریم با خواندن این مقاله بتوانید به راحتی از میان انواع کودهای موجود در بازار مناسب ترین گزینه را انتخاب کنید. مجموعه دشت سبز یکی از بهترین فروشگاه‌های لوازم و ابزار کشاورزی است که شما می‌توانید با مراجعه به وبسایت فروشگاه و همچنین مشورت با کارشناسان، بهترین مواد و ابزار ار تهیه کنید. این مجموعه انواع کودهای ارگانیک و غیر ارگانیک را با قیمتی مناسب عرضه می‌کند.