اهمیت محلول پاشی کود ها و نکات مهم در کاربرد آن ها

استفاده از ترکیبات مختلف کودی به منظور رفع نیاز غذایی درختان میوه و محصولات زراعی در کشاورزی نوین یک اولویت و ضرورت می باشد. یکی از راه های بکارگیری این ترکیبات، استفاده از روش محلول پاشی می باشد. این روش بسیار رایج در کشاورزی می باشد و بسیاری از ترکیبات اعم از سموم آفتکش و قارچکش و یا علف کش از این طریق بکار گرفته می شوند، کودهای کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در روش محلول پاشی ترکیبات مغذی در گیاهان، توجه به نکات مهم و فنی در بکارگیری آن ها بسیار اهمیت دارد و حصول نتیجه و کیفیت نتیجه بدست آمده با نحوه بکارگیری و رعایت نکات فنی در محلول پاشی ارتباط تنگاتنگی دارد.

در این مطلب به نکات مهم و کاربردی در محلول پاشی عناصر مغذی در گیاهان مختلف خواهیم پرداخت:

چرا محلول پاشی؟

سوالی که ممکن است در ذهن شما خواننده محترم ایجاد شود این است که اساسا چرا محلول پاشی کود های شیمیایی یا ارگانیک انجام می شود؟

این موضوع به شرایط و عوامل بسیاری بستگی دارد، شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک یکی از این دلایل هستند. شوری و اسیدیته خاک تاثیر بسیار زیادی در میزان و جذب موثر عناصر می گذارد. از طرفی زمانی که در مرحله رشدی خاصی، گیاه نیاز به یک سری از عناصر را نتواند از طریق ظرفیت جذب ریشه تامین کند جذب برگی و محلول پاشی می تواند این فقدان را به شکل موثری برطرف کند.

اثر محلول پاشی عناصر در فصل بهار

شرایط محیطی نامطلوب و ناپایدار در مرحله تولید اندام زایشی خسارت جبران ناپذیری خواهد داشت. شرایط هوایی سرد و مرطوب در بهار، غرقاب شدن خاک و کمبود اکسیژن ریشه سبب کاهش جذب و انتقال عناصر غذایی می شود. از طرفی رویداد بهار سرد و مرطوب قبل از گرم شدن هوا که سبب رشد سریع اندام ها و گلدهی همراه می شود سبب تب بهاره (زردی عمومی ناشی از عدم جذب موثر عناصر غذایی از خاک) خواهد شد. در این شرایط، کمبود عناصر غیرمتحرکی مثل مس، بور و روی که برای تشکیل لوله گرده و باز شدن شکوفه ها ضروری هستند از طریق محلول پاشی جبران خواهد شد.

مواد کمکی در محلول پاشی

گروهی از ترکیبات وجود دارند که به عنوان مواد کمکی به ترکیبات محلول پاشی اضافه می شوند. این ترکیبات افزودنی موجب فعال سازی ترکیب محلول پاشی شده، افزایش فعالیت و نفوذ و پخش بهتر ترکیب روی سطح خواهد شد. این ترکیبات بدون تغییر در خصوصیات شیمیایی و کارایی فرمولاسیون اصلی، آن را به نحوی موثر اصلاح کرده و برای گیاه قابل جذب تر خواهد نمود.

برخی از ترکیبات افزودنی به محلول اصلی، کاربرد بافر کننده یا خنثی کننده اسیدیته محلول برگی دارند. این ترکیبات به منظور جلوگیری از تغییرات شدید اسیدیته محلول و همچنین ممانعت از بروز اثرات مخرب کود های اسیدی و یا قلیایی می باشند.

کاربرد محلول پاشی در محصولات زراعی

تشکیل دانه و پر شدن آن در محصولات زراعی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. کیفیت محصول نهایی در محصولاتی مثل گندم و برنج بسیار مهم بوده زیرا در صورت نداشتن کیفیت لازم، هزینه های ناشی از کشت و کار تامین نخواهد شد.

بخش زیادی از نیاز غذایی برای پر شدن و تشکیل دانه در غلات، از طریق جذب برگی انجام می شود و نه ریشه. در بسیاری از ارقام محصولات زراعی، در مرحله پر شدن دانه، نیاز به عنصر نیتروژن بیشتر از توان جذب ریشه است. این کمبود از طریق شکسته شدن نیتروژن برگ و انتقال آن به دانه جبران می شود و نتیجه آن زردی عمومی بوته ها خواهد بود. برای جلوگیری از این پدیده، محلول پاشی عناصر مغذی ضروری می باشد.

در غلات و محصولاتی مثل شبدر، سویا، ذرت کاربرد برگی عنصر فسفر بیشترین اهمیت را دارد. بهترین زمان برای محلول پاشی فسفر در اوایل توسعه غلاف در سویا و یا کامل شدن پوشش گیاهی تا خوشه روی در غلات می باشد.

در گیاه کلزا، محلول پاشی کود آهن و روی پیش از گلدهی و در زمان تشکیل دانه موجب افزایش معنی داری در عملکرد روغن دانه می شود.

فرمولاسیون کود ها و تاثیر آن ها در کارایی محلول پاشی

اثر ترکیبات کودی مورد استفاده به منبع و فرمولاسیون ترکیب وابستگی بالایی دارد. در بیشتر کودهای مورد استفاده، اوره به عنوان منبع اصلی برای نیتروژن است زیرا به سرعت و موثر توسط گیاهان و درختان جذب خواهد شد.

میزان جذب یون آمونیوم در برگ سریع تر از یون نیترات می باشد زیرا نفوذ کاتیون ها با شیب مکان های بار منفی در منافذ کوتیکولی افزایش می یابد. این شرایط در درخت انگور مشاهده شده است.

عنصر منیزیم زمانی که به صورت نمک های کلرید و نیترات باشد به سرعت جذب می شود، وقتی منیزیم به صورت کلرید باشد، در درخت سیب به میزان 90 درصد جذب خواهد داشت حتی در رطوبت نسبی 30 درصد محیطی، اما سولفات منیزیم نیاز به رطوبت نسبی 80 درصدی در محیط می باشد.

بروز سمیت در محلول پاشی

یکی از مهمترین و شایع ترین عارضه های ناشی از محلول پاشی، سمیت است. این سمت می تواند دلایل متعددی داشته باشد، از سمیت موضعی نمک گرفته تا بالا بودن ترکیبات سمی و آلاینده ها، اسیدیته محلول یا سمیت مستقیم عنصری.

از علائم سمیت می توان به: لکه های سوخته و بافت مرده، سوختگی حاشیه و نوک برگ به دلیل جریان ثقلی محلول پاشیده شده، توزیع دوباره داخلی مواد شیمیایی بکار گرفته شده از طریق جریان تبخیر و تعرق.

فناوری کاربرد و کارایی محلول پاشی

یکی از موضوعات بسیار مهمی که در محلول پاشی ترکیبات مختلف کودی و یا سموم از اهمیت بالایی برخوردار است، فناوری کاربرد آن هاست. استفاده از انواع سمپاش ها در کشاورزی و باغداری از گذشته مرسوم بوده است. این ادوات از بخش های مختلفی تشکیل شده اند که یکی از مهمترین این بخش ها، نازل ها می باشند.

نازل ها در انتهای محل خروج ترکیبات سم و یا کود در یک سمپاش تعبیه شده اند و وظیفه آن ها پودر کردن و شکستن مولکول های آب حاوی ترکیبات کودی می باشد تا با بیشترین سطح پوشش روی اندام هدف بنشیند. یکی از مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد، عدم کارایی و یکنواختی در پاشش نازل ها می باشد. این موضوع می تواند تاثیرات مخربی بر اثر سم یا کود و یا حتی بروز سمیت شود. زمانی پخش یک ترکیب سم یا کود به درستی روی سطح برگ رخ ندهد، در یک نقطه تجمع مواد و در نقطه ای عدم دریافت مواد را شاهد هستیم، این موضوع می تواند سبب سوختگی شود و یا در ترکیبات تماسی عدم کارایی رخ خواهد داد.

تمیز بودن مخزن سمپاش و مسیر لوله های به سمت نازل یکی دیگر از نکات مهم در سمپاشی و محلول پاشی است. تا جای ممکن نباید در یک سمپاش که برای استفاده از علفکش استفاده شده است، ترکیبات کودی یا سایر سموم استفاده شود و یا در صورت استفاده باید با دقت زیادی شستشو شود تا باقیمانده ترکیب علفکش از سیستم سمپاش خارج شود.

سمپاشی و محلول پاشی در شرایط محیطی ناپایدار نمی تواند موجب حصول نتیجه موثر شود. آب و هوای با سرعت باد بالا و یا احتمال ناپایدار شدن آب و هوا چند ساعت تا چند روز پس از سمپاشی می تواند کیفیت و حصول نتیجه مناسب را کاهش دهد.

محلول پاشی عناصر باید در ساعات مشخصی از طول روز انجام شود و از محلول پاشی در ساعات گرم روز باید پرهیز شود تا پدیده سوختگی رخ ندهد. پیشنهاد می شود پیش از محلول پاشی، یک مرتبه آبیاری انجام شده باشد تا آب و شیره گیاهی به خوبی در جریان باشد و گیاه تحت تنش آبی قرار نداشته باشد.پ

جمع‌بندی

محلول پاشی مواد مغذی برای محصولات زراعی و باغی یک ضرورت و اولویت می باشد. در این فرایند نکات بسیار مهمی وجود دارد که باید به آن ها توجه ویژه داشته باشید تا بتوانید بهترین نتیجه را بدست آورید. در این مطلب به اهمیت محلول پاشی عناصر و نکات مهم در بکارگیری این ترکیبات بررسی و شرح داده شدند.