بهترین زمان مصرف کود سولفات پتاسیم برای انواع گیاهان
گیاهانی که به منظور بهره برداری اقتصادی پرورش داده می شوند برای اینکه بتوانند به یک تعادل در تولید محصول و رشد داشته باشند نیاز به این دارند که بتوانند مواد مغذی مورد نیاز خود را از محیط اطراف خود تامین کنند. در بین عناصر مورد نیاز گیاهان، سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم بیشترین مصرف در گیاه را دارد و عملا می توان گفت که حیات گیاه و بقای آن در گرو تامین متعادل این سه عنصر است زیرا این عناصر نقش های بسیار کلیدی در سطح مولکولی و سلولی و در فیزیولوژی گیاه ایفا می کنند.
یکی از عناصر مهم که در تمامی گیاهان کاربرد داشته و بخصوص در گیاهانی که با هدف برداشت اقتصادی پرورش داده می شوند، عنصر پتاسیم است و یکی از منابع مهم و پرکاربرد برای تامین پتاسیم، سولفات پتاسیم می باشد.
در این مطلب به بررسی زمان استفاده از کود سولفات پتاسیم در گیاهان مختلف و با ارزش اقتصادی بالا خواهیم پرداخت تا با این نهاده کشاورزی بیشتر آشنا شوید.
معرفی عنصر پتاسیم
پتاسیم (Potassium) یکی از عناصر شیمیایی جدول تناوبی با نماد K و عدد اتمی 19 است. این فلز قلیایی نرم، نقره‌ای-سفید و بسیار واکنش‌پذیر است. نام پتاسیم از واژه‌ی "potash" (خاکستر پتاس) گرفته شده است، زیرا اولین بار از خاکستر گیاهان استخراج شد. نماد شیمیایی آن K از واژه‌ی لاتین "Kalium" گرفته شده است.
پتاسیم در تماس با آب واکنش شدید نشان داده و تولید هیدروژن و هیدروکسید پتاسیم می‌کند که باعث شعله‌ور شدن هیدروژن می‌شود.
عنصر پتاسیم علاوه بر صنعت کشاورزی در دیگر زمینه ها مثل صنعت تولید شیشه، پزشکی، صنایع غذایی و در تولید مواد مخصوص آتش بازی کاربردهای فراوانی دارد.
نقش پتاسیم در گیاه
همانطور که پیش‌تر گفته شد عنصر پتاسیم در کنار دو عنصر نیتروژن و فسفر یکی از عناصر مهم و پرکاربرد برای گیاهان است. این عنصر نقش های بسیار مهم کلیدی در سطوح مختلف گیاهی اعم از سلولی و فیزیولوژی ایفا می کند و به عنوان یک تنظیم کننده شناخته می شود.
برای عنصر پتاسیم می توان نقش های زیر را بیان نمود:
افزایش فتوسنتز و تولید انرژی
پتاسیم در تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌های برگ‌ها نقش دارد و باعث تنظیم جذب دی‌اکسید کربن (CO₂) می‌شود. این کار به بهبود فتوسنتز و تولید بیشتر انرژی در گیاه کمک می‌کند.
- تنظیم تعادل آب در گیاه
کمبود آب و خشکی اقلیم های مستعد یکی از چالش های پیش روی کشاورزی خصوصا در کشور ما می باشد که برای افزایش کارایی گیاهان در این شرایط باید نسبت به استفاده از عناصری که گیاه را به شرایط خشکی و کم آبی مقاوم می کنند لازم است. پتاسیم در کنترل اسمز و جذب آب نقش دارد و باعث می‌شود گیاه کمتر دچار کم‌آبی و خشکی شود. این عنصر همچنین در افزایش کارایی آبیاری و تحمل به خشکی مؤثر است.
- افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و آفات
یکی از معضلات کشاورزی امروز ما، آفات و بیماری هایی هستند که به سختی از بین می روند و خسارت های سنگینی را نیز به بار می آورند، در این خصوص، گیاهانی که پتاسیم کافی دارند، دیواره سلولی قوی‌تری تولید می‌کنند که باعث افزایش مقاومت آن‌ها در برابر بیماری‌های قارچی و باکتریایی می‌شود.
- بهبود کیفیت محصولات کشاورزی
تولید محصول کشاورزی تنها محدود به تناژ و میزان برداشت نیست بلکه در بسیاری از موارد کیفیت محصول می تواند تناژ پایین را تا حد قابل قبولی جبران کند بنابراین بالا بودن کیفیت و بازارپسندی محصولات تولیدی کشاورزی به یک اولویت بدل شده است. یکی از عناصری که در بهبود کیفیت محصولات کشاورزی نقش دارد پتاسیم است، این عنصر باعث افزایش اندازه، رنگ، طعم و قند میوه‌ها می‌شود و در محصولاتی مانند انگور، سیب، گوجه‌فرنگی، هندوانه و مرکبات اهمیت زیادی دارد.
- افزایش رشد ریشه‌ها و جذب بهتر مواد مغذی
پتاسیم به رشد و توسعه‌ی ریشه‌ها کمک می‌کند و باعث می‌شود گیاه مواد مغذی مانند نیتروژن و فسفر را بهتر جذب کند.
- بهبود مقاومت در برابر تنش‌های محیطی
تنش های محیطی پس از آفات و بیماری ها بیشترین آسیب را به محصولات کشاورزی وارد می کنند و در بسیاری از موارد قابل بازیابی و جبران نیستند. برای اینکه از این وضعیت جلوگیری به عمل آید باید از ترکیبات پتاسیم دار مثل سولفات پتاسیم استفاده کرد. گیاهانی که پتاسیم کافی دریافت می‌کنند، مقاومت بیشتری در برابر شرایط نامساعد مانند سرما، گرما، خشکی، شوری و کمبود اکسیژن دارند.
کود سولفات پتاسیم چیست؟
سولفات پتاسیم (K₂SO₄) که به اختصار SOP نیز نامیده می‌شود، یکی از رایج‌ترین و مفیدترین کودهای کشاورزی است که به عنوان یک کود پتاس بالا شناخته می شود. کود سولفات پتاسیم دارای پتاسیم (K) و سولفات (SO₄) بوده و در تأمین نیازهای غذایی گیاهان و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی نقش اساسی دارد.
فرم نمکی سولفات پتاسیم در طبیعت و پوسته زمین فراوان است اما این ترکیب معمولا با دیگر عناصر مثل منیزیم، کلر و سدیم ترکیب شده است که استفاده از آن را برای مصارف کشاورزی نامناسب می کند. از این رو باید این ترکیب حاوی عناصر مزاحم استخراج و پردازش شود تا ترکیبات مضر آن حذف شده و سولفات پتاسیم مناسب برای گیاهان باقی بماند تا به مصرف برسد.
مزایای استفاده از کود سولفات پتاسیم در محصولات مختلف:
- کاهش نیترات در موقع تشکیل میوه و تأمین نیاز به‌موقع محصول
- افزایش حلالیت و جذب عناصر دیگر مانند فسفر، آهن و ریزمغذی‌ها
- دارای عنصر پراهمیت گوگرد
- افزایش انبارداری محصولات
- قابل‌مصرف در خاک‌های اسیدی و قلیایی
- بالا بردن ارزش غذایی محصولات با تأثیر بر تولید انواع ویتامین‌ها، نشاسته‌ها و قندها
- کاهش آبشویی کاتیون‌ها در خاک‌های سبک
برای تغذیه کدام گیاهان می توان از سولفات پتاسیم استفاده کرد؟
استفاده از کود سولفات پتاسیم برای تغذیه گیاهی طیف وسیعی از محصولات کشاورزی کاربرد دارد. از آن جا که این ترکیب کودی نسبت به سایر کودها از قیمت مناسب تری برخوردار است استفاده از آن را با توجه به مزایایی که دارد بسیار توجیه پذیر می کند.
انواع درختان میوه سردسیری و گرمسیری، غلات مثل برنج گندم، ذرت، سبزیجات و صیفی جات و گیاهان زینتی را می توان با استفاده از این ترکیب کودی تغذیه کرد.
زمان و مقدار استفاده از کود سولفات پتاسیم در گیاهان
یکی از کلیدی ترین و مهمترین سوالاتی که ممکن است در ذهن شما ایجاد شود این است که چه هنگام می توان از این ترکیب کودی برای گیاهان مختلف استفاده کرد؟
جواب این پرسش از چند جهت قابل بررسی است و باید ابعاد آن به صورت دقیق بررسی شود، هر گیاهی، خصوصا گیاهان زراعی و یا درختان مختلف حتی در ارقام گوناگون خصوصیات فیزیولوژیک خاص خود را دارند و این ویژگی ها هستند که تعیین کننده زمان نیاز به عناصر را تعیین می کنند.
برای اینکه زمان استفاده از یک ترکیب مثل سولفات پتاسیم در یک گیاه به صورت دقیق مشخص شود باید نسبت به ویژگی های گیاه اطلاعات دقیقی کسب کنید.
در این بخش به صورت کلی زمان استفاده از کود سولفات پتاسیم در محصولات مختلف را بررسی خواهیم کرد:
- در درختان میوه:
درختان میوه که میوه های گوشتی تولید می کنند مثل هلو درختان هسته دار برای تولید میوه های با رنگ و طعم مناسب به پتاسیم نیاز دارند و این کود می تواند طی مراحل مختلف خصوصا در مراحل پیش از رسیدگی میوه مورد استفاده قرار بگیرد.
درختان میوه مغز دار مثل پسته، بادام و گردو برای اینکه مغز کاملی ایجاد کنند به پتاسیم نیاز دارند و باید طی مراحل مختلف، از پیش از تشکیل میوه تا پیش از برداشت تغذیه با منابع پتاسیمی مثل سولفات پتاسیم انجام شود.
- در محصولات زراعی:
گیاهان زراعی مثل گندم و برنج برای تولید محصول با کیفیت و با ارزش اقتصادی بالا به شدت به تامین شدن پتاسیم وابسته هستند. برای اینکه دانه بندی و کیفیت دانه در خوشه در گندم و برنج بالا باشد باید از منابع پتاسیمی مثل سولفات پتاسیم استفاده کرد. حساسیت استفاده از این ترکیبات کودی بیشتر در آغاز خوشه دهی و پر شدن دانه است. این عنصر (پتاسیم) برای جلوگیری از خوابیدگی ساقه نیز حیاتی می باشد.
- در محصولات سبزی و صیفی:
مانند سایر محصولات کشاورزی یاد شده، سبزی و صیفی نیز به پتاسیم زیادی برای رشد نیاز دارند. محصولات برگی برای مقاومت در برابر آفات و سبزیجات میوه ای برای تولید میوه های با اندازه و رنگ و طعم مناسب به پتاسیم نیاز دارند که می تواند از منبع سولفات پتاسیم تامین شود.
زمان استفاده از سولفات پتاسیم در این محصولات متفاوت است و در محصولاتی که دوره رشد تا برداشت کوتاهی دارند بهتر است ابتدای فصل کاشت مورد استفاده قرار گیرد و برای سبزیجات میوه ای در چند نوبت می توان از سولفات پتاسیم استفاده کرد.
برای بدست آوردن مقدار دقیق سولفات پتاسیم مصرفی در هر نوبت برای گیاهان مختلف توصیه می شود تا پیش از کوددهی آزمون خاک شناسی تهیه شود تا کوددهی کاملا هدفمند و براساس نیاز گیاه باشد. لازم به ذکر است که ویژگی های شیمیایی خاک برای جذب پذیر بودن عنصر پتاسیم نیز برای گیاهان بسیار حائز اهمیت است.
نحوه استفاده از کود سولفات پتاسیم
کود سولفات پتاسیم را می توان در اشکال مختلفی مثل پودری و یا گرانول از بازار تهیه کرد و هر کدام طرز استفاده خاص خود را دارند. شکل پودری این کود را می توان به صورت آبیاری و یا محلول پاشی در محصولات مختلف استفاده کرد اما در خصوص نوع گرانول باید به صورت مصرف خاکی و پیش کاشت استفاده کرد و فاصله زمانی کافی برای رها شدن در خاک نیز برای کود در نظر گرفت.
جمع بندی
استفاده از کودهای کشاورزی به منظور افزایش بهره وری محصولات و برداشت محصول اقتصادی یکی از الزامات کشاورزی است. سولفات پتاسیم یکی از کودهای کشاورزی پرکاربرد در کشت انواع محصولات بوده که در این مطلب به چگونگی استفاده از آن، زمان مصرف و مزایای آن پرداخته شد.
